Rusya’nın başkenti Moskova’nın ev sahipliğinde düzenlenen Afganistan meselesine ilişkin “Moskova Formatı”nda toplantı düzenlendi.

Toplantıya Rusya, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan’ın yanı sıra Tacikistan, Pakistan, Çin, Hindistan, İran temsilcileri katıldı.

Üçüncü kez düzenlenen Moskova Formatı toplantısında, Taliban’ın Afganistan’da kurduğu geçici hükümetin “Başbakan Yardımcısı Vekili” Abdulselam Hanefi başkanlığındaki heyet de yer aldı.

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, açılış konuşmasını yaptığı toplantının önemine işaret ederek bu formatın Afganistan ile tüm komşu ve bölge ülkelerini “birleştirdiğini” belirtti.

ABD temsilcilerinin toplantıya katılmadığını ve bundan üzüntü duyduklarını dile getiren Lavrov, “ABD, ikinci kez art arda Afganistan meselesiyle ilgili genişletilmiş üçlü toplantıya katılmıyor. Bunun bazı temel sorunlarla ilgili olmadığını umuyorum. Muhtemelen, bunun sebeplerinden biri de ABD’nin Afganistan özel temsilcisinin geçenlerde değişmesidir. ABD’nin Afganistan meselesi yönünde çalışmaya hazır olduğunu ve yeni özel temsilcinin de ileride atılacak adımlara katılacağını umuyorum.” diye konuştu.

Sergey Lavrov, Afganistan’da yönetimin değiştiğine dikkati çekerek “Bu durum, Taliban’ın üzerine sorumluluk yüklüyor. Taliban’ın ülkedeki askeri siyasi durumu normalleştirme ve devlet sisteminin çalıştırılması yönündeki girişimlerini görüyoruz. Ancak Afganistan’da sürdürülebilir barışın sağlanması ile ilgili hedefler hala geçerliliğini koruyor. Bunun başarılı çözümü olarak da sadece etnik değil, tüm siyasi güçlerinin çıkarlarını yansıtacak kapsayıcı hükümetin oluşturulmasını görüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Afganistan Özel Temsilcisi Zamir Kabulov, toplantıda yaptığı konuşmada, Afganistan’daki yeni yönetimin, birçoğunun hoşuna gitmediğini anladıklarını, ancak yeni yönetimi cezalandırmaya çalışırken, sonuçta Afgan halkının cezalandırıldığını belirterek, Afgan halkının bunu hak etmediğini söyledi.

Taliban’ın Afganistan’da kurduğu geçici hükümetin Başbakan Yardımcısı Vekili Abdulselam Hanefi başkanlığındaki heyetin de yer aldığı toplantı sonrası gazetecilere açıklamalarda bulunan Kabulov, toplantıda alınan kararlar üzerinde çalışıldığını belirtti.

Kabulov, “Toplantıda yaşanan bazı anlaşmazlıklara rağmen tüm katılımcıların ortak görüşü Afgan halkına yardımın sağlanması gerektiği yönündedir. İnsani felaket olarak adlandırılan yaşanacak krizi engellememiz gerekiyor.” dedi.

Bunun için uluslararası toplumun “birleşmesi” ve “önyargılı yaklaşımlardan vazgeçmesi” gerektiğini vurgulayan Kabulov, “Afganistan’daki yeni yönetiminin birçoğunun hoşuna gitmediğini anlıyoruz ancak yeni yönetimi cezalandırmaya çalışırken, sonuçta Afgan halkını cezalandırıyorlar. Afgan halkı bunu hak etmiyor. Bu, toplantının en önemli sonucudur.” şeklinde konuştu.

Kabulov, toplantıda, Birleşmiş Milletlere (BM) Afganistan’a sosyoekonomik yardımın sağlanması konusunda uluslararası konferans düzenleme çağrısında bulunduklarını aktardı.

Afganistan’da temel insan hakları normlarının uygulanması, uluslararası terör ve uyuşturucu kaçakçılığı, komşu ülkelerin güvenliği ile ilgili konuların ele alındığını da dile getiren Kabulov, “Bu konuda, görüş ayrılığı yok. Tüm katılımcılar buna katılıyor. Afganistan heyeti bir kez daha yönetime geldiklerinde sergiledikleri tutuma bağlı kalacaklarını teyit etti.” ifadesini kullandı.

Kabulov, yeni Afganistan hükümetinin tanınması konusunu da ele aldıklarını aktararak, “Elbette, yeni yönetimin tanınacağı gün gelecek. Ancak bu, Taliban, uluslararası toplumun insan hakları ve kapsayıcı hükümetle ilgili beklentilerinin birçoğunu gerçekleştirdiğinde olacak. Tüm bunlar Taliban heyeti tarafından söylendi.” dedi.

Taliban pazarlık ediyor

Taliban temsilcisinin Afganistan’da geçici hükümetin “kapsayıcı” olduğu yönündeki açıklamasını değerlendiren Kabulov, “Taliban, ‘hemen pes etmeme’ siyasi kuralına göre oyun oynuyor. Bu, büyük siyasi pazarlıktır.” ifadesini kullandı.

Kabulov, yeni atanan ABD’nin Afganistan Özel Temsilcisi Thomas West’in kasımda Moskova’ya ziyaret gerçekleştireceğini söyledi.

Taliban: Komşu ülkelerle iyi ilişki kurmak istiyoruz

Taliban’ın Afganistan’da kurduğu geçici hükümetin Başbakan Yardımcısı Vekili Abdulselam Hanefi de tüm ülkelerle iyi ilişki kurmak istediklerini belirterek, “Kimseye sorun yaratmak istemiyoruz. Komşu ülkelerle iyi ilişki kurmak istiyoruz. Bölge ve uluslararası ülkeler ile de ilişki kurmak istiyoruz.” dedi.

Afganistan’da Taliban geçici hükümetinin Dışişleri Bakan Vekili Emirhan Muttaki de Afganistan’ın dış tehditlerden korunduğunu belirterek, “Afganistan topraklarının diğer ülkelerin güvenliğini tehdit etmek için kullanılmaması yönündeki yükümlülüklere sadık kalıyoruz.” diye konuştu.

Taliban yönetiminin uluslararası toplum tarafından tanınması için gerekli şartları yerine getirdiklerini savunan Muttaki, “Neden bizi resmen tanımasınlar? Tüm Afganistan topraklarını kontrol ediyoruz. Tüm şartları yerine getirdik ve hükümet olarak tüm standartlara uygunuz.” ifadesini kullandı.

Lavrov: Toplantı öncesi Taliban ile görüştük

Bakan Lavrov, toplantı öncesi Taliban temsilcileriyle bir araya geldiklerini belirterek “Geniş kitlelerin desteği doğru düzgün sosyal politika ve vatandaşların temel hak ve özgürlüklerinin uygulanmasıyla ilişkilidir. Bu konuları, toplantı öncesi Taliban heyetiyle ayrıntılı şekilde ele aldık.” dedi.

Afganistan’daki durumun hala istikrarlı olmadığına işaret eden Rus Bakan Lavrov, DEAŞ ve El Kaide gibi terör örgütlerinin bu durumu kullanmaya çalıştığını vurguladı.

Söz konusu örgüt üyelerinin göçmen kılıfında komşu ülkelere geçmeye çalıştığını belirten Lavrov, bunun Afganistan ve dış ortaklarının tepkisini gerektirdiğini söyledi.

Lavrov, “Taliban’ı, herhangi birinin Afganistan topraklarının üçüncü ülkelerin çıkarlarına, özellikle de Afganistan’ın komşu ve müttefiklerimiz olan Orta Asya ülkelerine karşı kullanmasını engelleme yönündeki çizgiyi takip etmeye çağırıyoruz.” diye konuştu.

Yeni Afganistan yönetimiyle etkileşimde olduklarını dile getiren Lavrov, “İleride de Kabil ile ikili ilişkileri ilgilendiren acil konuların çözülmesi amacıyla iş birliğimizi sürdüreceğiz.” ifadesini kullandı.

Lavrov, uluslararası toplumun Kabil’e finansal, ekonomik ve insani yardım desteğinin sağlanması için kaynakların pekiştirilmesi ve bu konuda Birleşmiş Milletlerin (BM) önemli rol üstelenmesi gerektiğini vurguladı.