Rusya ile Ukrayna arasındaki gerginlik nedeniyle bölgede enerji güvenliği gündeme gelirken, küresel buğday ticaretindeki olası aksaklıklar bir başka kritik risk unsuru olarak ön plana çıkıyor.

Rusya ve Ukrayna’nın küresel buğday ihracatındaki toplam payları 2019’da yüzde 25 düzeyinde gerçekleşirken, dünyanın en büyük buğday ihracatçısı Rusya’nın 2019’da küresel buğday ihracatındaki payı yaklaşık yüzde 18 düzeyine ulaşmış, Mısır’ın ise 2,5 milyar dolarla Rusya’da üretilen buğdayın ana ithalatçısı konumunda yer aldığı gözlemlenmişti.

Buğday ihracatı 2021’de bir önceki yıla kıyasla yüzde 8,5 artarak 8,8 milyar dolara çıkan Rusya, enerji ihracatına yönelik bağımlılığından kurtulmak için tarım sektörüne yönelik yatırımlarını gelecek yıllarda artırmayı planlıyor.

Yüzyıllardır önemli bir buğday üreticisi konumunda olan ve Avrupa’nın “ekmek sepeti” olarak bilinen Ukrayna da dünyanın en büyük 5’inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor.

Ukrayna, 2019’da 3,1 milyar dolar buğday ihraç ederken, Mısır, yüzde 22,2 pay ve 685 milyon dolar ithalatla Ukrayna’nın da buğday ihracatında aslan payına sahip.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, 2020’de Lübnan’da tüketilen tüm buğdayın yaklaşık yüzde 50’si, Yemen’de yüzde 22’si ve Libya’da yüzde 43’ü Ukrayna’dan ithal ediliyor.

Ukrayna, büyük oranda Karadeniz ihracat yolunu kullanıyor

Ukrayna, yakındaki komşularına kara yoluyla az miktarda buğday ihraç ediyor. Ülkenin ihraç ettiği buğdayın neredeyse tamamı Karadeniz’deki limanlardan sevk ediliyor.

ABD Tarım Bakanlığı verilerine göre, Ukrayna’nın buğday ihracatının yüzde 95’i Karadeniz üzerinden gerçekleştiriliyor.

Analistler, Rusya ile Ukrayna arasındaki olası bir çatışmanın Karadeniz’e sıçraması ve bölgedeki buğday ticaretinde yaşanabilecek ufak aksaklıkların dahi küresel buğday fiyatlarında yüzde 10 ila 20 civarında artışa neden olabileceği konusunda uyarılarda bulunuyor.

Bölge, Türkiye’nin tarım ihracat sektörü için önemli

Gerek buğday ithalatı gerekse de işlenmiş buğday ürünlerinin ihracatında Karadeniz havzasında önemli bir yere sahip Türkiye de Rusya-Ukrayna arasındaki gerginliğin tarım sektörüne olası etkilerini yakından takip ediyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin toplam buğday ve buğday ürünleri ithalatında Rusya’nın payı 2021’de yüzde 66, Ukrayna’nın payı ise yüzde 18,5 düzeyinde gerçekleşti.

Türkiye, 2020’de yaklaşık 21 milyon ton buğday üretimi gerçekleştirirken, ithalatın ana nedeni olarak buğdaya dayalı mamul madde ihracatının karşılanması gösteriliyor.

2021’de Rusya’nın toplam tarım ürünleri ihracatı 37,7 milyar doları buldu

Rusya Tarım Bakanlığı’na bağlı Federal Tarım İhracatı Geliştirme Merkezi Agroexport, geçtiğimiz yılın nihai verilerine göre hazırladığı raporunda, 2021 yılında ülkenin tarım ürünleri ihracatı hacminin toplamda 37,7 milyar dolar olarak gerçekleştiğini bildirdi.

2019’da Rusya’nın tarım ürünleri ihracatı 25,6 milyar dolar, 2020 yılında ise 30,5 milyar olmuştu.

2021 yılında Rusya’nın tarım ürünleri ihracatının fiziki olarak 71,1 milyon tona ulaştığını bildiren Agroexport, toplam göstergede en büyük payın tahıl ürünleri olduğunun da altını çizdi.

Geçtiğimiz yıl tarım ürünlerinde en büyük müşteri AB

Ülkenin diğer tarım ürünleri da yüzde 12 artarak 4,953 milyar dolara ulaşırken, Rus tarım ürünlerinin en büyük alıcısı, ithalatını bir önceki yıla göre yüzde 41 artırarak 4,716 milyar dolara çıkaran ve ihracattaki payı yüzde 12,5’e ulaşan Avrupa Birliği (AB) oldu.

Rusya’nın geçtiğimiz yılın nihai sonuçlarına göre tarım ürünleri ihracatındaki payı yüzde 11,5’ye ulaşan Türkiye, sıralamada ikinciliğini sabitlerken, Türkiye‘nin Rusya’dan gerçekleştirdiğin tarım ürünleri ithalatı bir önceki yıla göre yüzde 38 artışla toplamda 4,33 milyar dolara ulaştı.

Üçüncü sırada ise Rusya’nın en büyük stratejik ortağı Çin Halk Cumhuriyeti yer alırken, öte yandan bu ülkenin geçtiğimiz yıl Rusya’dan tarım ürünleri ithalatının yüzde 12 azalarak 3,554 milyar dolara gerilediği, Rusya’nın ihracattaki payının da yüzde 9,4’e düştüğü kaydedildi.