Rusya Ekonomi Yükseokulu Doğu Araştırmaları Bölümü Öğretim Görevlisi Andrey Chuprygin, Türkiye’nin Boğaziçi ve Çanakkale Boğazı’ndan uğraksız geçen gemilerden alınacak vergi ve harçlara ilişkin ücretlerini artırma kararını değerlendirdi.
Sputnik radyosuna konuşan uzman, gemilerin geçiş ücretlerindeki artış kararının tamamen ekonomik nedenlerle alındığını belirtirken, öte yandan bu değişikliklerin Türkiye ekonomisindeki mevcut zor duruma olumlu etki yapacağı ihtimalinin düşük olduğuna inanıyor.
Türkiye’nin neredeyse 40 yıldır nakliye gemileri için boğazlardan geçiş ücretlerini artırmadığını hatırlatan Chuprygin, “Türkiye’nin bütçesine ne kadar ek gelir sağlanırsa o kadar iyi. Türkiye’de şu anda kesinlikle inanılmaz bir enflasyon oranı mevcut. Türk lirası bir kurye hızında değer kaybediyor. Ama bu benim açımdan bütçe açığıyla bağlantılı değil. Bu gelirlerin ülke ekonomisi üzerinde ciddi bir etkisi olmayacağına inanıyorum” diye konuştu.
Tahminlere göre ek 200 milyon dolarlık gelirin Türkiye bütçesi için oldukça faydalı olacağını, ancak bu miktarın olumsuz yolda ilerleyen Türkiye ekonomisi için kritik değil olmadığını söyleyen uzman, “Türkiye, yaklaşık 40 yıldır boğazlardan geçiş fiyatını yükseltmedi. Taşıma dahil her şeyin pahalılaştığını ve son zamanlarda konteyner taşımacılığının özellikle pahalı hale geldiğini göz önünde bulundurursak, Türkiye, açık bir şekilde küresel fiyatları biraz da olsa dikkate alarak güncellemeye karar verdi. Lojistik maliyetleri çok yüksek. Bu kararın başka bir şeyle bağlantılı olduğunu düşünmüyorum,” diyerek özetledi.
Boğazlardan gemi geçiş ücretleri 0,8063 ABD dolarından 4,08 ABD dolarına çıkarılıyor
Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığınca, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’ne göre Türk Boğazları’ndan uğraksız geçen gemilerden alınacak vergi ve harçlara ilişkin ücretlerde esas teşkil eden “Altın Frank”ın değeri her yıl 1 Temmuz tarihi itibarıyla güncellenecek.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, 20 Temmuz 1936’da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile ticaret gemilerinin Türk Boğazları’nda geçiş serbestisi ilkesi korunmakla birlikte, boğaz geçiş rejimi Türkiye’nin güvenliği dikkate alınarak yeniden düzenlendi.
Türkiye açısından büyük stratejik, siyasi ve ekonomik önemi haiz bir bölgeyi yakından ilgilendiren Montrö Boğazlar Sözleşmesi, imzalandığı tarihten bu yana ayakta kalabilen nadir çok taraflı anlaşmalardan biri olarak uygulanıyor. Türkiye’nin 86 yılı aşkın süredir tam bir tarafsızlık içinde ve titizlikle uyguladığı Sözleşme, Türkiye’nin yanı sıra Karadeniz’e kıyıdaş devletlerin ve üçüncü ülkelerin tümü için makul ve uygulanabilir bir çıkar dengesi oluşturuyor.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin 2’nci maddesi, Türk Boğazları’ndan uğraksız geçecek gemilerden alınacak vergi ve harçları düzenliyor. Buna göre, Türk Boğazları’ndan uğraksız geçecek gemilerden sağlık denetimi, fener ve tahlisiye hizmetleri olmak üzere 3 kalem üzerinden ücret alınıyor.
Bu ücretlerin hesaplanmasında, 1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi hükümlerinde belirtilen “Altın Frank” biriminin esas alınması gerekiyor.
Ayrıca Sözleşme’nin ekinde “Türk hükümetinin bu vergilerde ve harçlarda kabul edeceği indirimler, bayrak ayrımı gözetilmeksizin uygulanacaktır.” hükmü yer alıyor.
1983 yılından beri ilk fiyat güncellemesi
1983 yılında Devlet tarafından alınan bir kararla Türk hükümetine verilen indirim yetkisine binaen ücretlerde yaklaşık yüzde 75’lik bir indirim yapılmış ve o gün belirlenmiş indirimli “Altın Frank” değeri 2022 yılına gelinceye kadar kullanılmıştı.
Aradan geçen süre zarfında, indirimli “Altın Frank” değerinde herhangi bir güncelleme yapılmadı.
Türk Boğazları’ndan geçecek gemilerin ödeyeceği sağlık denetimi hizmeti, fener hizmeti ve tahlisiye hizmeti ücretlerine esas olacak “Altın Frank” değerinin güncellenmesi kararlaştırıldı.
Buna göre, 1983 yılında 1 indirimli Altın Frank değeri “0,8063 ABD doları” iken 7 Ekim 2022’den itibaren uygulanmak üzere “4,08 ABD doları” olarak güncellendi.
Bu suretle, halihazırda uğraksız geçen gemilerden alınmakta olan fener hizmeti ve tahlisiye hizmeti ücretleri 5 katına çıkarıldı.
Kararla bundan böyle “Altın Frank”ın sabit bırakılmaması ve belirlenen yöntemle her yıl haziran sonunda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından 1 Temmuz tarihi itibarıyla güncellenmesi kararlaştırıldı.
