Türk dış politikasında, 2022’nin ikinci altı ayında Rusya-Ukrayna geriliminin sebep olduğu gıda krizinin çözümüne odaklanılırken İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliği başvuru sürecine dair görüşmeler de öne çıkan başlıklar arasındaydı.
Yılın ikinci yarısında Türk dış politikası, Tahıl Koridoru Anlaşması’na, NATO’nun genişleme sürecine, bölgesel ve küresel düzeyde çeşitli aktörlerle ilişkilerin geliştirilmesine ve Rusya’nın teklif ettiği doğalgaz merkezine odaklandı.
Gıda krizinin çözümü konusunda Birleşmiş Milletler (BM) ve Türkiye’nin girişimleriyle Tahıl Koridoru Anlaşması, Ukrayna ve Rusya’nın gıda ürünlerini dünya piyasasına ulaştırabilmesi için 22 Temmuz’da imzalandı.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 7 Temmuz’da Endonezya’nın Bali Adası’nda düzenlenen kıtalar arası gayriresmi istişare ve eş güdüm platformu MIKTA’nın (Meksika, Endonezya, Güney Kore, Türkiye ve Avustralya) 21. Dışişleri Bakanları Toplantısı’na başkanlık etti.
Çavuşoğlu, G20 Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılmak üzere gittiği Bali’de, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile de görüştü.
Tahıl Koridoru Anlaşması
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna Altyapı Bakanı Aleksandr Kubrakov’un katıldığı Tahıl Sevkiyatı Anlaşması imza töreni, Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Ofisi’nde 22 Temmuz’da düzenlendi.
Anlaşma kapsamında İstanbul’da Ukrayna, Rusya ve Türkiye’den temsilcilerin bulunduğu Ortak Koordinasyon Merkezi kurulurken BM, Türkiye ve Ukrayna’nın, gemileri denetlemesine karar verildi.
Diplomasi trafiği devam etti
Çavuşoğlu, 1 Ağustos’ta, Sırbistan Dışişleri Bakanı Nikola Selakoviç ve Kosova Dışişleri Bakanı Donika Gervalla Schwarz ile Sırbistan ve Kosova sınırındaki gerilim nedeniyle telefonda görüşerek sağduyunun hakim kılınması gerektiğini belirtti.
Türkiye-Özbekistan-Azerbaycan Üçlü Dışişleri, Ticaret ve Ulaştırma Bakanları Toplantısı’na katılmak üzere 2 Ağustos’ta Taşkent’e giden Çavuşoğlu, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ve Dışişleri Bakan Vekili Vladimir Narov ile görüştü.
Bakan, Kamboçya’nın başkenti Phnom Penh’de 3 Ağustos’ta düzenlenen Türkiye-Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) Dördüncü Sektörel Diyalog Ortaklığı Üçlü Toplantısı’na katıldı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile 4 Ağustos’ta telefon görüşmesi yapan Çavuşoğlu, Rusya-Ukrayna bağlamında tahıl ihracatı konusunda varılan uzlaşı ve bu konudaki son gelişmelerle ikili ilişkileri ele aldı.
2008’den bu yana düzenlenen Büyükelçiler Konferansı’nın 13’üncüsü bu yıl “2023 ve Ötesinde Akil ve Müşfik Türk Diplomasisi” temasıyla 6-12 Ağustos’ta Ankara’da düzenlendi.
İsrail’e büyükelçi atama kararı alındı
Bakan Çavuşoğlu, 17 Ağustos’ta Türkiye ile İsrail arasındaki diplomatik ilişkilerin yeniden karşılıklı olarak en üst düzeye çıkarılması kararı çerçevesinde, Tel Aviv’e büyükelçi atama kararı aldıklarını açıkladı.
Türkiye’nin Tel Aviv Büyükelçiliği görevine, 6 Ekim’de Büyükelçi Şakir Özkan Torunlar getirildi.
Mevlüt Çavuşoğlu’nun imzasıyla 6 Eylül’de, 25 Avrupa Birliği (AB) başkentine, AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’e, BM Güvenlik Konseyi Daimi Üyeleri ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve BM Genel Sekreteri Guterres’e, Ege sorunlarının çözümüne ilişkin Türkiye’nin tutumunu ve görüşlerini açıklayan, Yunanistan’ın hukuksuz eylemlerine ve maksimalist taleplerine de değinilen mektuplar gönderildi.
New York’ta Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu kapsamındaki görüşmeler
Çavuşoğlu, 20 Eylül’de BM 77. Genel Kurulu için geldiği New York’ta, KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ve Dışişleri Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu ile bir araya geldi.
New York’ta ABD’li mevkidaşı Blinken ile yaptığı ikili görüşmede Çavuşoğlu, ikili ilişkileri, Rusya-Ukrayna savaşı, Ermenistan-Azerbaycan ve Suriye başta olmak üzere ikili ve bölgesel konuları ele aldı.
Aynı tarihte Çavuşoğlu, New York’ta bir araya geldiği Fin mevkidaşı Pekka Haavisto ile Finlandiya’nın NATO üyeliğini ele aldı.
Çavuşoğlu, 22 Eylül’de, New York’taki Türkevi binasında, Astana Süreci Dışişleri Bakanları Toplantısı’na katılarak İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ile bir araya geldi.
Diplomatik temaslar ekimde de sürdü
Çavuşoğlu, 3 Ekim’de günübirlik resmi ziyaret için gittiği Libya’nın başkenti Trablus’ta Libya Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Necla Manguş ile ortak basın toplantısı düzenleyerek Türkiye ve Libya arasında hidrokarbon alanında mutabakat muhtırası imzalandığını açıkladı.
Çavuşoğlu, 14 Ekim’de, Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komite 8. Toplantısı çerçevesinde Katar Dışişleri Bakanı Muhammed bin Abdurrahman Al Sani ile Dışişleri Bakanlığı İstanbul Temsilciliğinde düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Dolmabahçe Cumhurbaşkanlığı Çalışma Ofisi’nde 17 Ekim’de düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Dışişleri Bakanları Konseyi Olağanüstü Toplantısı’nın açılışında Çavuşoğlu, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki kapsamlı barış anlaşmasının, Güney Kafkasya’nın kalıcı istikrarı, huzuru ve refahı için son derece önemli olduğunu söyledi.
Çavuşoğlu, 25 Ekim’de 8. Afrika’da Barış ve Güvenlik için Uluslararası Dakar Forumu kapsamında Senegal’in başkenti Dakar’da Senegal Dışişleri Bakanı Aissata Tall Sall ile Antalya Diplomasi Forumu (ADF) ve Uluslararası Dakar Forumu arasında işbirliği yapılmasını öngören mutabakat muhtırasını imzaladı.
Tahıl Koridoru Anlaşması’na ilişkin görüşmeler devam etti
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile 2 Kasım’da telefon görüşmesi yapan Çavuşoğlu, tahıl koridoru anlaşması başta olmak üzere Ukrayna’daki son gelişmeleri ele aldı.
Ayrıca Çavuşoğlu, Guterres ve Lavrov ile de tahıl koridoru hakkında ayrı ayrı telefon görüşmesi yaptı.
Görüşmede Çavuşoğlu’nun, tahıl anlaşmasının tekrar işlerlik kazanması için Cumhurbaşkanı Erdoğan liderliğinde Türkiye’nin yaptığı girişimler hakkında Guterres’e bilgi verdiği, Lavrov ile de tahıl koridoru hakkında son gelişmeleri görüştüğü aktarıldı.
NATO Genel Sekreteri Türkiye’de
Çavuşoğlu, 3 Kasım’da NATO Genel Sekreteri Stoltenberg ile İstanbul’da gerçekleştirdikleri görüşmenin ardından ortak basın toplantısı düzenledi. Toplantıda, Rusya-Ukrayna krizi, Türkiye’nin arabuluculuğu ve tahıl koridoru anlaşmasına değinildi. Ayrıca taraflar, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine ilişkin değerlendirmelerde de bulundu. Türkiye’nin NATO üyesi olarak önemine de vurgu yapıldı.
4 Kasım’da Sir Bani Yas Forumu kapsamında Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) bulunan Çavuşoğlu, Dışişleri Bakanı Abdullah bin Zayid Al Nahyan ile bir araya geldi.
KKTC, TDT’ye gözlemci üye oldu
Çavuşoğlu, 10 Kasım’da da Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te TDT Zirvesi Hazırlık Toplantısı’nda konuştu.
Çavuşoğlu, 11 Kasım’da Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) TDT’ye gözlemci üye olarak kabul edildiğini ve Türkiye’nin her zaman KKTC’nin yanında olduğunu açıkladı.
Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması, BM ve Türkiye’nin girişimleriyle 19 Kasım’dan itibaren 120 gün süreyle uzatıldı.
Finlandiya Dışişleri Bakanı Haavisto ile 24 Kasım’da telefon görüşmesi yapan Çavuşoğlu, NATO genişlemesi ve Ukrayna’daki son gelişmeler ile tahıl anlaşmasını ele aldı. Ayrıca Çavuşoğlu, Türkiye’nin, Pençe-Kılıç Harekatı çerçevesinde terörle mücadelesini kararlılıkla sürdüreceğini vurguladı.
Çavuşoğlu, 25 Kasım’da Kazakistan’da düzenlenen “Türkiye-Kazakistan-Azerbaycan Ulaştırma ve Dışişleri Bakanları 3’lü Toplantısı”nın açılışında konuştu ve görüşme sonrasında ortak basın toplantısı düzenlendi.
Çavuşoğlu, 29 Kasım’da İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström ve Finlandiya Dışişleri Bakanı Haavisto ile NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı için bulunduğu Bükreş’te görüştü.
AGİT 29. Dışişleri Bakanları Konsey Toplantısı
Çavuşoğlu, 1-2 Aralık’ta Polonya’da düzenlenen Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) 29. Bakanlar Konseyi Toplantısı’na katıldı.
İtalya Dışişleri Bakanlığı ve Uluslararası Siyasi Çalışmalar Enstitüsünün (ISPI) ev sahipliğinde, Roma’da bu yıl 8’incisi düzenlenen MED Akdeniz Diyalog Forumuna Çavuşoğlu da katıldı. Forum kapsamında “Özel Diyalog” oturumuna iştirak eden Çavuşoğlu, bölgesel ve uluslararası gelişmelere dair soruları yanıtladı.
Avaza Liderler Zirvesi
Çavuşoğlu, 13-14 Aralık’ta Türkmenistan’ın Avaza şehrindeki “Avaza Liderler Zirvesi” öncesi düzenlenen Türkiye-Azerbaycan-Türkmenistan Üçlü Dışişleri Bakanları toplantısında ve zirve sonrası basın toplantısında Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov ve Türkmenistan Dışişleri Bakanı Meredov ile açıklamalarda bulundu.
İsveç Dışişleri Bakanı Billström ile görüşme
Çavuşoğlu, aynı tarihte İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström’le Ankara’da yaptıkları görüşmenin ardından düzenlenen ortak basın toplantısında konuştu.
Billström ve Çavuşoğlu arasındaki görüşmede ve ortak basın toplantısında Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın imzaladığı üçlü mutabakata, Türkiye’nin terörle mücadele kapsamındaki taleplerine yönelik İsveç’in girişimlerine, NATO’ya ve Rusya-Ukrayna savaşına değinildi.
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, İsveç’in, NATO üyeliği konusunda yapılan üçlü mutabakattaki yükümlülüklerine işaret ederek “Özellikle terör iltisaklı suçluların iadesi ve terör varlıklarının dondurulması gibi bazı konularda somut bir gelişme yok.” dedi.
Üçlü ahitname hükümlerine karşı FETÖ mensupları için İsveç’in bir cazibe merkezi olmaya devam ettiğini ve faaliyetlerini sürdürdüğünü kaydeden Çavuşoğlu, “Ayrıca terörle mücadelede de çifte standarda düşmeden hep birlikte işbirliği yapmamız gerekiyor. Sizlerin açıklamalarınızda görüyoruz ama somut adımlarda da net bir şekilde görmek istiyoruz.” diye konuştu.
Çavuşoğlu, aynı gün içerisinde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile telefonda görüşerek tahıl anlaşmasının uygulanması başta olmak üzere Ukrayna’daki son gelişmeleri, NATO’nun genişlemesini, Türkiye’nin F-16 tedarik sürecini ve Ankara ile Washington arasında gelecek döneme ilişkin ziyaret takvimini ele aldı.
