Ukrayna’daki askeri operasyonun başlamasından bu yana geçen bir yıllık sürede Rusya ekonomisinin yaptırımların ilk aylarında tahmin edilenden daha iyi durumda olduğu kaydedilirken, ekonomideki büyümenin bu yıl meydana gelebileceği, ancak yine de risklerin devam ettiği gözlemleniyor.
RBK tarafından yayınlanan haberde, geçtiğimiz yılın bahar aylarında Rusya’nın gayri safi yurtiçi hasılasında (GSYH) düşüş tahminlerinin Rus ve uluslararası uzmanlar tarafından yüzde 8 ila 20 seviyelerinde açıklandığını hatırlatırken, ancak yıl sonunda karamsar beklentilerle kıyaslanamayacak şekilde gerçekleşen ekonomideki daralmanın yalnızca yüzde 2,1 olduğunu kaydetti.
Hanehalkı reel gelirlerinde düşüş sabit fiyatlarla yüzde 1,8 dolarak tespit edilirken, öte yandan son bir yılda sabit varlıklara yapılan yatırım yüzde 5,2 artış gösterdi.
Gaydar Enstitüsü uzmanı Dmitry Skrypnik’e göre paralel ithalatın yaygınlaşması, yüksek petrol fiyatları, hükümetin krize karşı aldığı önlemler ve Rusya’dan ayrıldığını açıklayan birçok şirketin fiili olarak faaliyetlerine devam etmesi sayesinde ekonomideki daralmanın engellendiğine vurgu yaparken, GSYH’deki düşüşün önüne geçen en önemli faktörün yüksek petrol fiyatları olduğunun altını çizdi.
Enstitü araştırmaları, son bir yılda Rusya’da sanayi işletmelerinin kapasite kullanımının 1990’ların başından bu yana en yüksek seviyede olduğunu da gösterirken, özellikle savunma sanayinin benzersiz çalışma kabiliyeti genel üretim istatistiklerine olumlu katkıda bulunuyor.
Uzmanlar, COVID-19 salgını sürecinde öğrenilen devlet makinesinin hızla iş dünyasını ve ekonomiyi desteklemek için çalıştığına vurgu yaparken, Stolipin Araştırma Enstitüsü Anton Sviridenko. “Eskiden ihraç edilen ürünler şimdi Rusya’da müşteri bulmaya başladı. Ayrıca, ticarette dolar ve avroyu kullanma alışkanlığını sona erdiren Rusya, fiilen takas yaparak barter yoluyla ticarete geçmenin bile mümkün olduğunu hatırladı” ifadelerini kullandı.
Uzman, askeri operasyon sonrası lojistik kanallarının kurulmasının önemine dikkat çekerken, “Doğu yönünde sorunlar var, ancak kritik ithalatı sağlamanın mümkün olduğu güney koridorunun rayına oturması bizim için sürpriz oldu” dedi.
2023’te, Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) tahmini ve Rusya hükümeti ile MErkez Bankası’nın beklentileri doğrultusunda, yıl sonunda büyüyebileceği beklenirken, ancak risklerin halen var olduğuna dikkat çeken derecelendirme kuruluşu Expert RA uzmanı Anton Tabakh, Rusya’nın petrol dahil olmak üzere ihracatına ve yasal ithalata yönelik ambargonun yanı sıra 2022’nin sonunda alınan karşı yaptırım önlemlerinin dış ticaret fazlasında keskin bir düşüşe yol açtığını söyledi.
Skrypnik, buna ek olarak, Rusya’ya paralel ithalat yoluyla ekipman ve tedarik eden ülkelere yönelik ikincil yaptırım tehdidi olduğunu da sözlerine eklerken, bu riskin 2023’te dış ticaretin en önemli konuları haline geleceği biliniyor.
Reel gelirler
Rusya’da 2022’nin sonunda hanehalkı harcanabilir reel gelir yüzde 1 azalırken, bu oranın Ekonomi Bakanlığı’nın reel gelirde yüzde 2,2 düşüş beklediği eylül ayı tahminiyle karşılaştırıldığında bile göreceli bir başarı olarak kabul edilebileceğinin altını çizen uzmanlar, bununla birlikte, son dokuz yılda Rusya Federal İstatistik Servisi Rosstat’ın istatistiklerine göre 2014’ten beri reel gelirlerin arttığı yalnızca üç yıl olduğu da hatırlatılıyor.
Uzmanlar, reel gelirlerdeki düşüşün askeri operasyon öncesinde sürdüğüne değinirken, Ruslar için sürdürülebilir gelir artışı sağlama görevi hükümet için hâlâ ulaşılamaz durumda.
RBK, 2022 yılının şubat ayının ortalarında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 2022’de harcanabilir reel gelirlerin en az yüzde 2,5 oranında artırılması talimatı verdiğini belirtirken, son bir yılda bu hedefe ulaşılamadığı görülüyor.
Harcanabilir reel gelirin 2023’te artmasının muhtemel olduğuna inanan uzmanlar, gelirlerdeki artışın asgari üretlerdeki zam ve artan işgücü açığı ile destekleneceğini vurguluyor.
Enflasyon
Yakın zamanda konuşan Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, önümüzdeki aylarda baz etkisiyle yıllık enflasyonda önemli bir düşüş yaşanacağını bildirerek müjdeyi verirken, öte yandan düzenleyiciye göre enflasyonist baskıların halen var olduğu da kaydediliyor.
Düzenleyicinin yayımladığı Para Politikası raporunda açıklamalarına yer verilen Nabiullina, mevcut tüketici fiyatlarında gözlemlenen kademeli artışa rağmen, önümüzdeki aylarda baz etkisi nedeniyle yıllık enflasyon oranında önemli bir düşüş olacağının altını çizerken, “Daha önce de söylediğimiz gibi, bahar aylarında büyük olasılıkla bugünkü yüzde 11,8’lik enflasyon oranları yüzde 4’ün bile altına düşebilir” ifadelerini kullandı.
Aynı zamanda, mevcut verilere göre ocak ayında mevcut fiyat artış oranının geçen yılın nisan ayından bu yana en yüksek seviyelere çıkmış olabileceğine vurgu yapan Merkez Bankası Başkanı, ekonomideki yeniden yapılanma ve artan işletme maliyetlerinin tüketici fiyatlarına yansımasının yanı sıra dış ticaret kısıtlamalarının korunmasının bu yıl da fiyat artışını etkilemeye devam edeceğini vurguladı.
“Para politikamız bunu dikkate alıyor” diyen Nabiullina, bu faktörlerin ekonomi üzerindeki etkisinin boyutu göz önüne alındığında, Merkez Bankası’nın enflasyonu 2024’te hedeflenen yüzde 4 seviyelerine ulaştırmaya çalıştıklarını sözlerine ekledi.
Düzenleyicinin raporunda, 2023’ün sonuna kadar enflasyon yanlısı ana faktörlerin mal ve hizmetlere yönelik tüketici talebindeki kademeli bir artışla birlikte genişleyen bütçe harcamaları olacağı aktarılırken, aynı zamanda istihdamda arz-talep dengesizlikleri zemininde işgücü piyasasından gelen artan baskının da enflasyonist baskıya neden olacağı ifade ediliyor.
Sanayi üretimi
Rosstat verilerine göre, 2022 yılı sonunda ülkedeki sanayi üretiminin bir yıl öncesine kıyasla yüzde 0,6 azaldığı kaydedildi
Sanayi üretiminde kasım ayındaki yüzde 1,8’lik düşüşün aralık ayında hızlanarak yüzde 4,3 olarak gerçekleştiğini ifade eden Rosstat, 2022 yılında sanayi üretiminde en büyük büyümeyi ilaç ve tıbbi amaçlı malzemelerin üretimini sağlayan imalat sanayilerinin gösterdiğini vurguladı.
Bu sektörlerin üretim hacimlerindeki büyüme yıllık bazda yüzde 8,6 olurken, aralık ayında üretimdeki büyüme yüzde 11,2’ye ulaştı.
Yıl boyunca sanayi üretiminde en fazla büyümenin gözlemlendiği sektörler arasında yıllık bazda yüzde 7,8 büyüyen basım ve matbaacılık sektörü yer alırken, aralık ayında sektördeki üretim hacmi büyümesi yüzde 2 olarak kaydedildi.
Büyüme liderleri arasında üçüncü sırada makine ve teçhizat dışındaki nihai metal ürünleri üretimi yer alırken, sektörün üretiminde yıllık bazda yüzde 7’lik büyüme hızı, aralıkta aylık bazda yüzde 22,8 olarak gözlemlendi.
Öte yandan madencilik sektöründeki üretimde yıllık bazda yüzde 2,6 düşüş meydana geldiği belirtilirken, emtia sektöründe üretim hacimlerinin genel olarak yüzde 5,7 oranında azaldığı, enerji sektörünün sıfır büyüme ile yılı kapattığı açıklandı.
Uluslararası finansal araştırma kuruluşu S&P Global’a bağlı analitik ajans IHS Markit tarafından yayınlanan verilere göre ocak ayında Rusya’nın imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), 52,6 puana geriledi.
IMF, daha önce bu yıl yüzde 2,3 küçüleceğini tahmin ettiği Rusya ekonomisinin 2023’te yüzde 0,3 büyüyeceği öngördüğü güncel raporunu paylaştı.
Ocak raporunda Rusya ekonomisinin 2024 yılı büyüme tahmini de yüzde 1,5’ten yüzde 2,1’de çıkarıldı.
