NATO’nun yeni genel sekreterinin kim olacağı sorusu yeniden gündemi meşgul etmeye başladı. Görev için birçok üst düzey kişinin adı zikrediliyor ancak ihtimaller giderek azalıyor.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in görev süresi Ekim 2023’te dolacak. Bu yüzden Rusya ile NATO arasındaki gerilimin en üst düzeyde olduğu bir dönemde böyle hassas, yüksek profilli ve önemli bir siyasi göreve kimin geleceği çokça konuşuluyor.
Bugüne kadar cumhurbaşkanı, başbakan ve bakan düzeyinde birçok ülkeden çok sayıda isim bu görev için konuşuldu. Bu kez yeni genel sekreterin kadın olması, ittifakın yönetiminin tarihinde ilk kez bir kadına emanet edilmesi de gündeme geldi.
Görev için konuşulan kadın adaylar arasında Estonya Başbakanı Kaja Kallas, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Slovakya Cumhurbaşkanı Zuzana Caputova, eski Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarovic, Kanada Başbakan Yardımcısı Chrystia Freeland ve eski İngiltere Başbakanı Theresa May gibi isimler bulunuyordu.
Danimarka Başbakanı Frederiksen’in öne çıkıyor
Son dönemde adaylar arasına Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de eklendi. Frederiksen’in 6 Haziran’da Washington’a giderek ABD Başkanı Joe Biden ile görüşmesi, NATO genel sekreterliği görevi hakkındaki söylentileri artırdı.
Ülkesinin 2019’da en genç başbakanı olan 45 yaşındaki Frederiksen, göreve talip olmadığını söylese de şu anda en ciddi adaylar arasında gösteriliyor. Frederiksen, hükümetinin Ukrayna’ya giderek artan desteği ve Rusya’ya karşı sert söylemleriyle dikkati çekiyor.
Ancak Danimarka Başbakanının uluslararası camiada yüksek bir profile sahip olmaması dezavantaj olarak gösteriliyor.
Ayrıca son dönemde sürekli Kur’an-ı Kerim’in yakılması olaylarıyla gündeme gelen Danimarka’da, hükümetin bu olayları engelleyici bir tutum içinde olmaması nedeniyle Frederiksen’in adaylığına Türkiye’nin şüpheyle yaklaşabileceği tahmin ediliyor.
Sanchez ve Wallace
NATO’nun en üst pozisyonuna bir kadının getirilmesi geçen yıl oldukça sık konuşulmuştu. İttifakın tarihinde ilk kez bir kadına görev verilmesine birçok üye ülkenin sıcak baktığı belirtiliyordu. Ancak son aylarda kadın aday gündemden düşmüş gibi görünüyor.
Bu yüzden İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace da muhtemel adaylar arasında gösteriliyor.
Ayrıca Romanya Cumhurbaşkanı Klaus Iohannis, Hollanda Başbakanı Mark Rutte gibi isimler de NATO Genel Sekreteri görevi için daha önce gündeme geliyor.
Stoltenberg’in süresinin yine uzatılması ihtimali artıyor
31 üyeli ittifakın mevcut genel sekreteri Jens Stoltenberg, 1 Ekim 2014’ten bu yana görevde bulunuyor. Eski Norveç Başbakanı Stoltenberg’in görev süresi daha önce 3 kez uzatıldı. Son uzatma 30 Eylül 2023’te bitecek. Ancak Norveçli liderin görevinin bir kez daha uzatılması ihtimali giderek artıyor.
NATO ülkelerinin çoğunun, uzatmaya sıcak baktığı, Stoltenberg’in Rusya ile gerilimin çok yüksek seyrettiği bir dönemde görevde kalmasını istediği belirtiliyor.
Norveçli Stoltenberg’in de Finlandiya’dan sonra İsveç’in de NATO üyelik sürecini görmeden görevi bitirmek istemediği konuşuluyor.
Stoltenberg, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının başlamasından hemen önce ülkesinde Merkez Bankası başkanlığına geleceği açıklanmıştı. Savaşın başlamasından kısa süre sonra Stoltenberg’in görev süresi uzatıldı.
Norveç Merkez Bankası, dünyanın en büyük fonu olan Norveç Varlık Fonu’nu yönetiyor. Fonun büyüklüğü 1,4 trilyon doları aşıyor.
Görev Avrupalılara veriliyor
NATO Genel Sekreterliği, 31 üyeli ittifakın en üst sivil pozisyonu. Geleneksel olarak bu göreve Avrupa ülkesinden bir devlet veya hükümet başkanı getiriliyor.
4 yıl görev süresi bulunan genel sekreterin kim olacağına NATO ülkelerinin tümü birlikte karar veriyor. Adayın görevi alabilmesi için tüm ülkelerin onayı gerekiyor.
Şu ana kadar İngiltere 3, Belçika, Hollanda ve İtalya ikişer kez NATO’ya genel sekreter gönderdi. Almanya, İspanya, Danimarka ve Norveç’ten de birer kişi genel sekreter oldu.
NATO Genel Sekreteri olan kişinin ittifak içinde 3 ana rolü bulunuyor. Bunlardan biri tüm komitelere başkanlık etmek ve bu kapsamda ittifak içindeki görüşmeleri yürütmek, karar alma süreçlerini kolaylaştırmak ve kararların uygulanmasını sağlamak.
Diğerleri ise ittifakın ana sözcüsü olarak görev yapmak ve teşkilatın uluslararası personelinin başkanlığını yürütmek.
