Küresel sistemde çok kutupluluğun ön plana çıktığı bir dönemde, ekonomik ağırlığını daha iyi kullanmak isteyen Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın başını çektiği BRICS, genişlemeye kapı aralamasıyla birçok ülkeden katılım başvurusu almaya devam ediyor.
BRICS ile genişleme sürecine dair gelişmeler, dolara olan güven kaybı ve Batı yaptırımlarıyla paralel şekilde ilerliyor.
Uluslararası sistemde, çok kutupluluk arayışlarının arttığı bir dönemde 2009’da Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin’in temelini attığı oluşuma, Güney Afrika Cumhuriyeti de 2010’da katıldı.
Üye ülkelerin İngilizce adlarının baş harflerini temsil eden BRICS, küresel sistemde, gelişmekte olan ülkelere daha fazla temsil imkanı oluşturulması gerektiğini vurgularken, bir taraftan da küresel ekonominin kurallarını sorguluyor.
BRICS, G7 ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) eşitliksiz yapı ve kararlarını eleştirirken, çok kutuplu bir dünya kurmak için uluslararası yapılarda ve normlarda reform talebinde bulunuyor.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 42’sini oluşturan BRICS ülkeleri, küresel ihracatın yüzde 18’ini kontrol ediyor. 5 ülkenin gayri safi yurt içi hasılası, G7 ülkelerinin dünyadaki payını aşıyor.
Dünya Bankası verilerine göre, BRICS’in küresel gayri safi yurt içi hasılası, 2010’da yüzde 18 iken, bu oran 2021’de yüzde 26’ya yükseldi.
BRICS, 2009’da kurulduğundan bu yana süreç içerisinde jeopolitik bir koalisyon haline gelerek küresel meselelere, Batı merkezli G7 ülkelerinden ayrı bir tutum geliştiriyor.
Diğer taraftan Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın ekonomileri büyümeye ve küresel ekonomiyi etkilemeye devam ediyor.
BRICS, 2009’dan bu yana yıllık zirveler düzenleyerek, özellikle üye ülkelerin ekonomik şartlarını geliştirmeye yönelik görüşmeler yapıyor. Ülkeler, bu amaç doğrultusunda işbirliği fırsatları üzerinde de çalışıyor.
BRICS’in Yeni Kalkınma Bankası
Ekonomi alanında BRICS, 2015’te gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma projelerine kredi vermek için Yeni Kalkınma Bankasını (NDB) kurma kararı aldı.
NDB’nin, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası gibi Batı merkezli kurumlara alternatif olması amaçlandı.
Bangladeş, Mısır, Uruguay ve Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), NDB’ye 2021’de katılırken, 30’dan fazla ülkenin de bu bankaya katılma başvurusu söz konusu.
NDB yetkilileri, Suudi Arabistan’ın bankaya üyeliği konusunda önemli görüşmeler yaptıklarını bildirdi.
Şimdiye kadar 5 kurucu üye ülkede 96’dan fazla proje için 33 milyar dolar kredi sağlandı.
Üyelik talepleri
BRICS’in, küresel politika ve ekonomide artan önemine paralel olarak son yıllarda çok sayıda ülkeden üyelik talebi geliyor.
Bunlar arasında bilinenlerin başında Afganistan, Arjantin, BAE, Bahreyn, Bangladeş, Belarus, Cezayir, Endonezya, İran, Kazakistan, Meksika, Mısır, Nikaragua, Nijerya, Pakistan, Senegal, Sudan, Suudi Arabistan, Tayland, Tunus, Uruguay, Venezuela ve Zimbabve gibi ülkeler geliyor.
Arjantin, Cezayir, İran ve Mısır, resmi olarak BRICS’e katılmak için başvurdu.
BRICS liderleri, 22-24 Ağustos’ta yapılacak zirvede, tüm bu talepleri “genişleme gündemi” içerisinde değerlendirecek.
BRICS’in ağustos zirvesine hazırlık olarak yapılan ve Güney Afrika’da gerçekleşen dışişleri bakanlarının 2 Haziran’daki toplantısına, 5 üye devletin yanı sıra Arjantin, BAE, Endonezya, İran, Kazakistan, Mısır, Nijerya, Senegal, Suudi Arabistan ve Tayland dışişleri bakanları da katılmıştı.
İzolasyonu aşmak için bir araç mı?
Çok kutuplu sistemde, devletler, farklı ülkeler ve taraflarla ilişki kurarak, denge politikasını takip etmeyi amaçlıyor. BRICS üyeliğinin ekonomik ve siyasi faydaları, ülkeleri çeken etmenlerden biri.
Bu bağlamda resmi olacak BRICS’e başvuruda bulunarak Örgüte katılma isteklerini gösteren Cezayir, Arjantin, Mısır ve İran’ın yanı sıra diğer devletler de BRICS’e eğilimlerini artırıyor.
22-24 Ağustos’ta düzenlenecek BRICS zirvesinde, başvuruda bulunan ülkelerin gruba kabul edilmesi bekleniyor.
Örgüte yeni üyelerin kabulüyle BRICS’in kapladığı alan ve nüfus artarken, tarım, sanayi ve petrol rezervi konusunda da genel bir artış yaşanacak.
Bu zirveyle BRICS’te yaşanabilecek genişlemenin, küresel sistemdeki etkileri şimdiden merak ediliyor.
Çin’in en iddialı projesi olan küresel nüfuzunu genişletecek Kuşak ve Yol Projesi, ABD ve bazı ortaklarının çevrelenme çabalarıyla karşılaşırken, Pekin yönetimi için BRICS “elverişli bir ittifak aracı görüntüsü” oluşturuyor.
Aynı şekilde Ukrayna’daki işgali nedeniyle Batı ülkelerinin sert yaptırımlarına maruz kalıp izole edilmeye çalışılan Rusya da BRICS üzerinden uluslararası sistemle güçlü bir temas sağlıyor.
Brezilya ve Hindistan da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeliği talebi gibi pek çok küresel ve bölgesel kuruluşta daha fazla ön plana çıkmak istiyor.
Bu anlamda BRICS, Afrika’nın öne çıkan bölgesel gücü Güney Afrika da dahil olmak üzere oluşumun tüm ortaklarına stratejik bir zemin sağlıyor.
