Yeni yıla girerken, 2024’ün son günlerinde Efes Pilsen’in Belçikalı ortağı AB InBev’in, Rusya’daki ortak şirketi AB InBev Efes’e, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in imzaladığı bir kararnameyle geçici yönetim atanmasının yankıları hala sürüyor…

Bu durum yalnızca gündemde çok konuşulan bir konu olmakla kalmadı; aynı zamanda Rusya’da faaliyet gösteren diğer köklü Türk firmalarında da “Bize de böyle bir uygulama ile karşılaşırmıyız?” endişesine yol açtı.

21 yıldır Rusya’da bulunan bir gazeteci olarak, bazı firmalarımızın bu konuda fikrimi sorması ve analiz yapmamı istemesiyle enteresan bir korku ikliminin oluştuğunu gözlemledim. O nedenle bu yazıyı yazma zorunluluğum doğdu. En son söyleyeceğimi en başta söyleyeyim: Bu olayın Türkiye ile bir ilgisi yok.

Şimdi, neden böyle olmadığını Rusya tecrübemle açıklamaya çalışayım.

Karar sonrası belirsizlik

Kararın ardından, Rusya 9 Ocak tarihine kadar yeni yıl tatiline girdiği için hiçbir yetkiliye ulaşıp bilgi alma şansım olmadı. Muhtemelen Efes de bilgiye ulaşamamış olacak ki, Kamuoyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) yaptıkları açıklamada detay bulunmuyordu. Muhtemelen onlar da karara normal vatandaşlar gibi şaşırmış ve kendilerine sürpriz olmuştur.

Ekran ekran gezen ve ömründe Rusya’ya turist olarak bile gelmemiş bazı analizciler, Suriye’de meydana gelen yeni durumlarla bağlantılı olarak, “Bu işlem, Suriye’de yapılacak bir pazarlık için Rusya’nın Türkiye’ye karşı elini güçlendirmek amacıyla yapıldı” yorumunu yaptı. Ancak, bu yorumların belirleyici bir rol oynadığına ben şahsen inanmıyorum.

Neden mi?

Çünkü Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkilerde dönüm noktası olan uçak düşürme ve büyükelçinin vurulması olaylarında kurulan doğrudan diyalog hattı hâlâ aktif olarak kullanılıyor. Rusya ve Türkiye her seviyede birbirleriyle konuşabiliyor. Hatta bir defasında, Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan bir yetkili bana, “Putin ile Erdoğan arasında görüşme trafiği, en hızlı hazırlanan liderlerden biri” demişti.

Dost ve dost olmayan ülkeler

Rusya, Ukrayna ile başlayan çatışma sonrası gelişmelere bağlı olarak “dost ülkeler” ve “dost olmayan ülkeler” kavramlarını geliştirdi. Baştan beri iki ülkenin sorunlarını masada çözmesini savunan ve onları İstanbul’da masaya oturtan Türkiye, Rusya tarafından “dost ülkeler” listesinde bulunuyor. Bunu bir kenarda tutalım…

Efes’in ortağı olan Belçikalı şirket ise “dost olmayan ülkeler” arasında yer alıyor. Avrupa Birliği’nin yaptırımları kapsamında, Rusya’nın yurtdışındaki varlıklarını en çok donduran ülkelerden biri de Belçika. Avrupa Birliği’nin dondurduğu Rusya Merkez Bankası rezervlerinin yaklaşık 180 milyar avrosu, Belçika merkezli Euroclear’da bulunuyor. Bu nedenle, Rusya’nın bu durumu misilleme olarak kullanmış olması için büyük bir sebebi var. Daha önce ki yazılarımda da belirtmiştim Rusya her zaman cevap olarak aynadan yansıması şeklinde yaklaşıyor olaylara.

Rusya, daha önce de Fransız Danone ve Danimarkalı Carlsberg gibi yine dost olmayan ülkeler statüsünde yer alan şirketlere de geçici yönetim atamıştı.

Efes’in durumu

Efes’in durumu ise biraz farklı. Şirketin kâğıt üzerinde Hollanda merkezli olması, Rusya için başka bir “dost olmayan ülke” anlamına geliyor. Ancak Efes’in Türk sermayesi olduğunu Rusya’nın bilmemesi mümkün değil. Zira Rus medyası 1999’dan buyana Rusya’da üretim yapan şirket ile ilgili haberleri verirken Türkiye’de borsada işlem gören hisseleri ile ilgili gelişmelere de bu günlerde yer veriyor.

Sonuç ne olur?

Neden böyle olduğunu 9 Ocak’ta tatil sonrası ilk iş gününde göreceğiz. Geçici yönetim o gün genel merkeze gidip yönetim koltuğuna oturduğunda daha detaylı bilgiler alabileceğiz. Fikrimce Rusya’nın Efes’e “Biz sizi biliyoruz, Türk sermayesisiniz; bundan sonra Belçikalılar ile değil bizimle görüşeceksiniz” diyerek Türk tarafına devam etmelerine izin vermesi de şaşırtıcı olmaz. Sonuçta, ünlü Rus yazar Fyodor Tyutçev’in meşhur sözünde dediği gibi: “Rusya akılla anlaşılmaz.”

Sonuç olarak…

Yukarıda anlatmaya çalıştığım üzere, bu olayın Türkiye ve Türk firmalarıyla doğrudan bir ilgisi yok. Türk-Rus ilişkilerine gölge yapacağını da zannetmiyorum. Gelişmeleri de hep birlikte takip edeceğiz. Çünkü detay verilmeyen açıklamanın olduğu kararname dışında elimizde resmi hiç bir bilgi yok.