Rusya Federasyonu’na bağlı Başkortostan, Ural Dağları’nın güney kesiminde, Avrupa ve Asya sınırında yer alrken, Volga Federal Okrugu’nun bir parçası olarak biliniyor.
Bölge kodu ise 02 olan Bakortostan, aynı zamanda Başkurdistan olarak da adlandırılırken, Cumhuriyetin başkenti Rusya’nın en büyük şehirlerinde Ufa olarak biliniyor. Toplam yüzölçümü 142 bin 947 kilometre kare olan cumhuriyetin lideri, 19 Eylül 2019 tarihinden beri Radiy Khabirov olurken, Cumhuriyette seçimler 1993’ten itibaren yapılıyor.
Cumhuriyette resmi dil olarak Rusça ve Başkurt dili kullanılıyor.
Başkortostan şehirleri
Başkurdistan’da 21 şehir bulunurken, bu şehirler arasında başkent Ufa ile birlikte Sterlitamak, Salavat, Neftekamsk, Oktyabrski, Beloretsk, Sibay, İşimbay, Tuymazı, Kumertau, Meleuz, Belebey, Börö, Uçalı, Blagoveşçensk, Dürtüli, Yanaul, Devleken, Baymak, Mejgorye ve Ağizel yer alıyor.
Tarihi
Orta Asya Türk kavimlerinden olan Başkurtlar, Ural Dağları’nın kuzey ve doğu kısımları ile İdil (Volga) Havzası’nın kuzey kesimini teşkil eden bozkırlarda yaşarken, Başkortostan yerlilerinin kökenleri Türkistan’ı terk ederek kuzeye yönelen ve sonra batıya geçen Kıpçak Türkleri’ne dayanıyor. Oğuzların 10. yüzyılda batıya doğru harekete geçmelerinden sonra bölgenin nüfusça tenhalaşmasından istifade eden Başkurtlar, Hîve’ye (Hârizm) kadar indiler. 11. Yüzyıl sonlarında İslamiyet’le tanışan Başkurtlar, o dönemde önce Moğolların ardından Altın Orda Devleti’nin hakimiyeti altında varlıklarını sürdürdü. Başkurtlar 16. Yüzyıldan itibaren Rus işgali ile karşı karşıya kalırken, yüzyıllar boyu devam eden işgal ve direniş boyunca Başkurtlar zaman zaman Osmanlı Devleti’nden de yardım istemiş ancak taleplerine istedikleri düzeyde bir karşılık bulamamışlardır.
Bölgede 17. ve 18. yüzyıllar Rus işgaline karşı gerçekleştirilen isyanlarla geçerken, Sovyetler Birliği döneminde Sovyetler Birliği’ne bağlı Başkurt-Tatar Özerk Cumhuriyeti olarak varlığını sürdüren Başkurtlar, Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından bugün de Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bir yapı statüsünde varlığını sürdürüyor.
Nüfus
Cumhuriyetin son sayıma göre toplam nüfusu, 4 milyon 38 bin 151 kişi olurken, yüzden fazla milletten temsilcinin yaşadığı çok uluslu bir bölge olan Başkortostan’da etnik yapıya göre, cumhuriyet nüfusunun yüzde 36,3’ü Rus, yüzde 29,8’i Başkurt, yüzde 24,1’i Tatardır. Cumhuriyetin yerli nüfusu Başkurtlar olarak kaydedilirken, bölgede Çuvaş, Mari, Ukraynalı, Moldovyalı, Almanlar ve diğer milletlerin temsilcileri de ikamet ediyor.
Başkenti Ufa olan cumhuriyet, Rusya’nın en kalabalık cumhuriyeti olarak biliniyor.
Siyasi yapı
Özerk yönetime sahip olan Başkortostan, geçmiş yüzyıllardaki acı tecrübeler sonrasında, bugün Rusya Federasyonu içerisinde varlığını sükunet ve istikrarla sürdürmeyi tercih ederken, bugün ekonominin her alanında giderek yükselen ivmesi ile Rusya içerisinden önemli bir konuma geldi.
Ancak parçalı etnik yapısı sebebiyle, zaman zaman siyasi ve toplumsal sorunlar yaşayabilen cumhuriyetin Eyalet Meclisi 110 milletvekilinden oluşurken, beş yıllık bir süre için seçilne meclisle birlikte cumhuriyetin lideri doğrudan seçimler yoluyla seçilerek 5 yıllık görevini sürdürüyor.
Ekonomi
Başkortostan, fazla adı duyulmasa da Rusya Federasyonu içerisinde ekonomik açıdan oldukça önemli bir bölge konumunda bulunurken, Rusya’nın tarım ve hayvancılık alanındaki ürünlerinin yüzde 4’ten fazlası Başkortostan’da üretilmektedir.
Ekonomik yapısı genellikle sanayi, tarım ve hayvancılığa dayalı olan cumhuriyet, petrol işleme alanında Rusya’nın önde gelen bölgelerinden birisi olurken, bölgede 647 tarım işletmesi faaliyet gösteriyor.
Cumhuriyetin başlıca tarım ürünleri arasında çavdar, yulaf, darı, keten, şeker pancarı, patates ve ayçiçek yağı yer alıyor.
Türkiye’nin Rusya’dan yıllık ortalama 8 milyon ton buğday ithal ettiği bilinirken, Rusya’dan ithal edilen buğdayın 4,1 milyon tonu Başkortostan’da üretiliyor.
Enerji bakımından da zengin bir bölge olan Başkortostan, petrol, doğalgaz, kömür, torf, bakır, çinko, demir, manganez, alüminyum ve altın gibi önemli yeraltı kaynaklarına sahiptir.
Aynı zamanda bakır, altın ve mineral tuzları üretimi açısından Ural Bölgesi’nde lider bölgelerden biri olan cumhuriyette 3 binden fazla maden rezervi bulunmaktadır.
Rusya’daki kaya tuzu üretiminin yüzde 37’si, çinko üretiminin yüzde 49’u, bakır üretiminin yüzde 12’si Başkuortostan’da gerçekleşirken, petrol üretiminde tüm Rusya içerisinde Tümen ve Tataristan’dan sonra üçüncü, petrol işlemede ise birinci sıradadır.
Petrol üretiminde yıllık 12 milyon ton kapasiteyle Başneft şirketi lider konumundayken, bölgede Rusya Federasyonu’ndaki sanayi üretiminin yüzde 2,7’si, tarımsal üretiminin yüzde 4,4’ü karşılanmaktadır.
Başkortostan, bunun yanında petrol, doğalgaz ve boru hatlarına sahip olarak rafineriler ve petrokimya fabrikalarıyla Rusya ekonomisine büyük katkı sağlamakta, yıllık 40 milyon ton petrol üretilen bölgede imalât sanayi de gelişmiş durumdadır.
Cumhuriyetin ekonomisinde petrol, doğalgaz, demir çelik, kömür, elektrik, çimento, şeker, kereste, pamuklu ve yünlü dokuma sektörleri önemli yer tutarken, aynı zamanda uçak imalatı, gübre, deri, tütün, gemi inşa, demir ve karayolu taşıtlarının da üretim merkezleri arasında yer alan Ufa, Sterlitamak, İsinbay, Kumertau, Karmavoua’da büyük enerji santralleri bulunuyor.
Görülmesi gereken yerler:
Shulgan-Taş rezervi
Rezerv geçen yüzyılın ortalarında oluşturulurken, 22 bin 500 hektarlık bir alanı kaplıyor. Ülke çapında meşhur bal veren bu yerlerde Burzyan arısı yaşıyor.
Bannoe Gölü
Cumhuriyetin en derin gölü olan Bannoe Gölü, enfes doğasıyla turistler için popüler bir tatil noktası olarak dikkat çekiyor.
Başkortostan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi
19. yüzyılın ortalarında kurulan ve Başkortostan’ın en eski ve en onurlu müzelerinden birisi.
Lale Tulpan Camii
Ufa’nın dini İslam merkezi ve yerlilerin gururu olan cami, geçen yüzyılın sonlarında Belaya Nehri kıyısında inşa edildi. 50 metreden yüksek minareleri lale çiçeklerini andırıyor.
