Yurtdışı uçuşlarının iptali ve diğer kısıtlamaların yaşandığı geçtiğimiz yılda sadece iki Rus havayolu şirketi Pobeda ve Azimut karlı kalmayı başardı. Aeroflot dahil diğer tüm büyük taşıyıcılar yılı kayıplarla kapattı. Uzmanlara göre sektörün kayıpları 200 milyar rubleye ulaşabilir.
Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), uluslararası uçuşlara uygulanan yasaklar ve koronavirüs salgınının neden olduğu diğer kısıtlamalar nedeniyle, Rus havayolları sektöründe 2020’nin ilk dokuz ayında 102 milyar rubleden fazla işletme zararı kaydedildi. Hava Taşımacılığı Operatörleri Birliği (AEVT) ise Rus havayolu şirketlerinin aynı dönemdeki kayıplarını 140 milyar ruble olarak tahmin ettiğini, yıl sonuna kadar oluşacak zararın 200 milyar rubleye ulaşacağını öngördü.
Ülkedeki en büyük Rus havayolu şirketi olan Aeroflot, geçtiğimiz yıl 13,5 milyar ruble net kara karşı 123 milyar ruble net zarar açıkladı. Aeroflot’un Ticaret ve Finans Departmanı Genel Müdür yardımcısı Andrey Çikhançin, pandeminin neden olduğu krizle oluşan küresel havacılık endüstrisinin kayıplarının 118 milyar doları bulduğunu söyledi.
Ancak en az iki Rus hava yolu şirketi pandemi yılı olarak adlandırılan 2020’yi kayıpsız kapattı. Düşük maliyetli uçuş imkanı sağlayan havayolu şirketleri Pobeda ve Vnukovo Havalimanı İşletmeciliği Yönitim Kurulu Başkanı Vitali Vantsev’in ortağı olduğu,Güney Rusya’da taşımacılık hizmeti veren Azimut havayolu şirketleri geçtiğimiz yılı zararsız geçirdi.
Pobeda ve Azimut pazar paylarını artırırken aynı zamanda zararı nasıl önledi
2020’de, Rus havacılık pazarındaki yolcu sayısı 128,1 milyondan 69,2 milyon kişiye düşerek neredeyse yarı yarıya azaldı. Pobeda, uçuş seferlerini yalnızca yüzde 11,7 oranında azaltarak yolcu sayısını 9,1 milyon kişiye düşürdü. Bu sayede Pazar payını yüzde 8’den yüzde 13,1’e yükselterek ülkenin en büyük havayolu şirketleri listesinde dördüncü sıradan üçüncü sıraya yükseldi. Pobeda’nın önünde sadece Aeroflot ve S7 Havayolları bulunuyor.
Azimut ise yolcu sayısını 1,22 milyon kişiye düşürüp yüzde 2,1 oranında azaltarak havayolları sıralamasında 18. sıradan 11. sıraya yükseldi. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Pavel Udod, yolcu sayısındaki yüzde 2’lik azalmaya karşın ücretli yolcu kilometre oranlarını (RPK, ücretli yolcu sayısı ve uçulan kilometre çarpılarak bulunan gerçek yolcu sayısı ölçümü) yüzde 2 artırarak karlılıkta 2019 seviyesinde kaldıklarını açıkladı.
Pandemi nedeniyle geçtiğimiz yılın nisan ve mayıs aylarında uçuşları tamamen durduran Pobeda, yıl sonunda 1,4 milyar ruble kar elde ettiğini açıkladı. Bu rakamların şirketin 2019 yılında paylaştığı karlılık rakamlarından üç buçuk kat daha düşük olduğu, tahmin edilirken, 11 Mart’ta Aeroflot tarafından yapılan açıklamada Pobeda’nın düzeltilmiş net karının 19 kat düşerek 3,98 milyar rubleden 207 milyon rubleye ulaştığı bildirilmişti. Uzmanlar, güncellenen rakamların 10,1 milyar rublelik leasing yükümlülüklerinin yeniden değerlenmesiyle oluşan döviz kuru kaybından meydana gelidiğini de ekliyor.
Pobeda yetkilileri, 2020’de havacılık sektöründe kar etmenin zaten bir mucize olduğunu vurguladı.
Pavel Udod’a göre, Azimut 2020’yi de kayıpsız bitirmesine rağmen karlılık rakamlarını sembolik olarak nitelendiriyor. Nihai raporun henüz hazır olmadığını ekleyen Udod, yine de bu rakamın yaklaşık olarak 90 milyon rublelik kar elde edilen 2019 seviyelerine yaklaşacağını belirtti.
Ulusal Derecelendirme Ajansı’nın Kurumsal Derecelendirme Bölümü uzmanı Alla Yurova, Azimut ve Pobeda şirketlerinin 2020’de yolcu taşımacılığında diğer şirketler arasında en iyileri olduğunu belirtiyor. İç hat destinasyonlarına odaklanmanın karlılığa sebep olduğunu belirten Yurova, toplam pazarın yüzde 46 oranlarında düştüğü 2020’de iç pazarın yüzde 23,1 daraldığını hatırlattı. Yurova, yine de 2019’da iç hatlardaki yolcu trafiğini neredeyse bu iki şirketin karşıladığını vurguladı.
Şirketler karanlıkta kalmayı nasıl başardı
Pobeda, Nisan2020’de neredeyse hiç kimsenin Moskova’dan uçmadığı dönemde bütün operasyonlarını askıya aldı. Bu eylemi, kaynakları krizle mücadele programına odaklamak ile açıklayan Pobeda, iç hat seferleri tekrar açıldığında bilet fiyatlarını düşüreceğini ilan etmişti. Tarifelerde yapılan indirim, Pobeda uçak seferlerinin doluluk oranını neredeyse kriz öncesi seviyede tutmasına izin verdi. 2020 yılı sonunda doluluk oranları yüzde 91,6 ile 2019’daki yüzde 94 doluluk oranlarına çok yaklaştı.
Aeroflot’a göre, pazardaki ortalama koltuk doluluk oranları yüzde 83,9’dan yüzde 74,5’e geriledi.Udod, Pobeda’nın aksine Rostov ve Krasnodar havalimanlarında bulunan Azimut’un Moskova seferlerinin yalnızca yüzde 4, uluslararası uçuşların da yüzde 2 olduğunu hatırlatarak Moskova’ya ve yurtdışına uçuşların sayısını azalttıklarını belirtti. Diğer tüm rotalara seferlerin neredeyse yüzde 100 çalıştığını vurgulayan Udod, tek bir rotayı bile kaybetmediklerini açıkladı.
Özellikle koronavirüs salgınına karşı daha dirençli olduğu görülen Rusya’nın güney bölgelerinde çalışan Azimut, yakın bölgelerde ulaşımı sağlıyor. Udod, uçuş ve yolcu sayısında küçük düşüş yaşamalarına rağmen yurtdışına sınırların kapatılmasıyla birlikte yolcu trafiğinin hem yazın hem de kışın güneydeki tatil beldelerine kaydığını ifade etti.
