Ukrayna-Rusya krizinin çözümüne ilişkin diplomatik çabalar sürerken, Donbass’ta 2014’ten beri devam eden çatışmaların özellikle son zamanlarda yoğunlaşması, bölgedeki ülkelerle birlikte tüm küresel piyasaları da tehdit ediyor.
Batı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceğine dair hergün açıklama yapmasına rağmen, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın Ukrayna’ya saldırı planının olmadığını neredeyse her konuşmasında vurguluyor.
Bununla birlikte Rusya Savunma Bakanlığı, Ukrayna sınırı yakınındaki askeri birliklerin tatbikatlarını tamamlamasının ardından üslerine geri döneceği açıklaması NATO ve AB’nin “Rusya Ukraynayı işgale hazırlanıyor” iddialarına son vermesine yardımcı olmadı.
Bu açıklamaların sonrasında konuşan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Rusya’nın Ukrayna sınırındaki askerlerinin bazılarını geri çektiği açıklamasının aksine Moskova’nın sınıra ek güçler gönderdiğini söylerken, Rus Dışişleri Bakanı Lavrov’un Batı ülkelerinin jeopolitik çıkarlarını destekleme amacıyla Ukrayna etrafında “gürültü” çıkarttığını belirtmesi ve Rus askeri birliklerinin kendi sınırları içerisinde bulunmasına rağmen başka bir ülkeyi işgal etmeye çalıştığını iddia eden NATO’nun aslında Ukrayna’da askeri birlik oluşturduğunu vurgulaması, Batı’nın Rusya’nın sözde saldırı planı iddialarına etki etmedi.
Twitter hesabından “istihbarat güncellemesi” başlığı altında Rusya’nın 2 aşamalı olası Ukrayna’yı işgal planını yayınlayan İngiltere Savunma Bakanlığı, Rusya’nın ilk aşamada kuzeydeki Belarus’tan iki ayrı noktadan başkent Kiev’e hareket edeceğini , nu birliklere Ukrayna’nın kuzeydoğusunda Rusya topraklarında konuşlu askerlerim de destek vereceğini aktardı.
İddiaya göre doğudan 2 ayrı noktadan gelecek olan Rus ordusu, Donetsk ve Lugansk’ı geçerek Ukrayna’nın içlerine doğru ilerleyecek. Kırım’da konuşlu Rus askerlerinin de destek vereceği harekatta hedef, Dnipro kentini ele geçirmek olacak.
İkinci aşamada ise Dnipro’dan, Moldova’ya 130 kilometre mesafede bulunan Vinnitsya kentine, Kırım’dan da stratejik öneme sahip Karadeniz’deki liman kenti Odessa’ya ilerlenecek.
ABD ordusu ve istihbarat yetkilileri ise Rusya’nın Ukrayna’yı işgali durumunda 50 bin kişinin ölebileceği ve 5 milyon kişinin mülteci konumuna düşebileceği yönünde durum tespiti yaptı.
Ukrayna’nın NATO üyeliği ihtimali Rusya için kritik
ABD ve NATO’dan güvenlik garantileri isteyen Rusya, Ukrayna’nın NATO’ya alınmamasını talep ederken, çoğu ittifak üyesi ülke ise “açık kapı” politikalarının devam edeceğini belirterek Kiev’e askeri destek veriyor.
Hollanda hükümeti, Ukrayna’ya silah, radar ve miğfer gibi farklı askeri malzeme yardımında bulunacağını açıklarken, Polonya’da Kiev’e silah desteği yapacağını aktardı.
Zelenskiy NATO üyeliğinde ısrarlı
Münih Güvenlik Konferansı’nın “Ukrayna ve Avrupa Güvenliği ve Doğu-Batı İlişkileri ve Avrupa Güvenlik Mimarisi” başlıklı oturumunda konuşan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya ile yaşadıkları gerilime ilişkin askeri çatışma yerine diplomatik çözüm istediklerini söylerken, aynı zamanda ülkesinin NATO’ya alınması konusunda Batı ülkelerinden daha net ve doğru yanıtlar almak istediklerinin altını çizdi.
Bir hafta önce ABD Başkanı Joe Biden’ı gerginliği düşürmek için Kiev’e davet etden Zelenskiy, Avrupa’daki güvenlik sorunlarının çözülmesi, Ukrayna’ya daha etkin güvenlik garantilerinin sağlanması amacıyla bir teklifi bulunduğunu aktararak “Önümüzdeki haftalarda, BM Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) üyelerinin yanı sıra Avrupa, Almanya ve Türkiye’nin katılımıyla bir zirve düzenlenmesini öneriyorum.” ifadesini kullandı.
Zelenskiy, Ukrayna ve Avrupa’nın barışı özlediğine işaret ederek “Dünya, savaş istemediğini söylerken; Rusya da müdahale etmek istemediğini söylüyor. Burada biri yalan söylüyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Donetsk ve Lugansk’ta seferberlik
Donetsk ve Lugansk’ta ise gerilimin arttığı net olarak görülürken, Donetsk Halk Cumhuriyeti (DPR) lideri Denis Pushilin ve Lugansk Halk Cumhuriyeti (LPR) lideri Leonid Pasechnik, ortak açıklama yaparak iki cumhuriyette de genel seferberlik kararnamesi imzalandığını duyururken, Pushilin, yedekte bulunan askerlikle yükümlü vatandaşları Donetsk askeri birliklerine katılmaya çağırdı.
Bununla birlikte Putin’in talimatıyla Donetsk ve Lugansk’ta sivil halkın Rostov Bölgesi’ne tahliyesi başlarken, son iki gündür 40 bin sığınmacının Rostov’a geldiği duyuruldu.
Rusya’dan bir tatbikat daha
Ukrayna’ya saldırmayacağını her düzeyde dile getiren Rusya, bununla birlikte Belarus ile “Müttefik Kararlılığı-2022” ortak askeri tatbikatın sürdürürken, aynı zamanda nükleer güdümlü balistik füzelerin de test edileceği “stratejik caydırıcılık” tatbikatını da başlattı.
Rus liderin Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko ile birlikte tatbikatların düzenlendiği bölgedeki durum merkezinden balistik füze denemelerini izlediği de vurgulandı.
Batı’ya gövde gösterisi olarak değerlendirilebilecek bu tatbikatla ilgili yapılan açıklamada, Havacılık ve Uzay Kuvvetleri, Güney Askeri Bölgesi, Stratejik Füze Kuvvetleri, Kuzey ve Karadeniz filoları tatbikatlara katılacağı da bildirilmişti.
Balistik ve güdümlü füzelerin denendiği stratejik çevreleme kuvvetleriyle yapılan geniş kapsamlı tatbikat stratejik caydırıcılık özelliği taşıyor.
Nükleer üçlemeler, stratejik bombardıman uçakları, zemine kurulu füzeler ve balistik füze denizaltılarından oluşuyor. Bu üçlemeler böylece orduya havadan, karadan ve denizden nükleer füze fırlatma imkanı veriyor.Kuzey ve Karadeniz donanmasına ait gemi ve denizaltılardan deniz ve kara hedeflerine “Kalibr” seyir füzeleri ve “Tsirkon” hipersonik füzeleri attığı kaydedilen açıklamada, Astrahan bölgesindeki Kapustin Yar poligonunda “İskender” sisteminden seyir füzelerinin fırlatıldığı aktarıldı.
Kiev, ABD ve NATO kadar panik değil
Öte yandan Batı ülkelerine kıyasla Rusya’nın Ukrayna’yı işgal ettiği iddiasında bulunmayan Kiev, böyle bir durumun yaşanmayacağını düşünürken, Ukrayna Savunma Bakanı Oleksiy Reznikov, ülkeye büyük çaplı bir saldırı olasılığını düşük olarak değerlendirdiklerini söyledi.
Reznikov, Rusya’nın Ukrayna sınırlarında birliklerini sürekli izlediklerine, Rusya’nın iddia ettiği gibi geri çekilmenin olmadığına dikkati çekerek sınırlarındaki hava, kara ve deniz olmak üzere toplam Rus birliği sayısının yaklaşık 149 bin olduğunu da bildirdi.
Yakın zamanda ABD basını, Ukrayna lideri Zelensky’nin açıklamalarının Biden’ın hoşuna gitmediğini de bildirmiş, Rusya’nın Ukrayna’ya saldıracağını söyleyen Washington’un aksine Kiev’in “saldırı sinyalleri görmüyoruz” duyurusunun Biden’ın canını sıktığını aktarmıştı.
Putin: Ukrayna’yı işgal haberlerini dikkate almıyoruz
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Rusya’nın güvenlik garantileri konusunda ABD ve NATO ile müzakere yolunu izlemeye hazır olduklarını bildirmişti.
Normandiya Formatı’nda siyasi danışmanlar düzeyindeki tüm çabalar ve istişarelere rağmen çözüm sürecinin yerinde saydığını dile getiren Putin, “Kiev, Minsk Anlaşmalarını uygulamıyor ve özellikle Donetsk ve Lugansk ile doğrudan diyaloğu reddediyor, Minsk Anlaşmalarının bütün kilit konularının uygulanmasını sabote ediyorlar.” ifadelerini kullandı.
Putin, Donbass’taki durumla ilgili olarak barışı yeniden sağlamanın garantisinin Minsk Anlaşmalarının uygulanması olduğunu vurgulayarak, “Kiev’in yapması gereken tek şey, Donbass temsilcileriyle müzakere masasına oturmak ve çatışmayı sona erdirmek için siyasi, askeri, ekonomik ve insani önlemler üzerinde anlaşmak.” değerlendirmesinde bulundu.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile ilgili iddiaları ve haberleri dikkate almadığını belirten Putin, “Sağa sola yayılan bu haberlere sürekli tepki vermek daha pahalı.” dedi.
Putin, her halükarda Rusya’ya yaptırımlar uygulanacağını dile getirerek, “Örneğin bugün Ukrayna’daki olaylarla bağlantılı veya değil, böyle bir sebep bulunacaktır. Çünkü amaç farklı, amaç Rusya olarak gelişmemizi engellemek.” yorumunu yaptı.
Küresel piyasalar Rusya-Ukrayna gerilimiyle çalkalanıyor
Küresel pay piyasaları, Rusya ile Ukrayna arasındaki gerilimle hafta boyunca düşük risk iştahıyla hareket ederken, gelecek hafta da jeopolitik risklerin gündemin odağında olması bekleniyor.
Dünya genelinde artan enflasyon baskısı merkez bankalarını şahinleştirirken, artan jeopolitik risklerle birlikte küresel pay piyasaları için risk iştahının önemli ölçüde azaldığı görülüyor.
Donbass geriliminden olumsuz etkilenen Moskova Borsası’nda (MOEX), 18 Şubat Cuma günü ticaret verilerine göre ruble endeksi, 27 Ocak’tan bu yana ilke kez 3400’ün altına düşerek 3371,05 puana gerilerken, RTS dolar endeksi de yüzde 3,57 ile 1398,22 puana gerilemişti.
Aynı zamanda Rusya’da Dolar/Ruble paritesi 88 kopeek artarak 14 Şubat’tan bu yana ilk kez 77,16 rubleye yükselirken, Euro/Ruble paritesi de 78 kopeek artışla 87,35 rubleye ulaşmıştı.
