Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, ABD ve Avrupa Birliği (AB) tarafından bazı Rus bankalarının uluslararası ödeme sistemi SWIFT’ten çıkarılması karşısında ülkedeki finansal sistemin aldığı önlemler hakkında konuştu.

Yabancı finansal piyasa katılımcılarının Rusya Merkez Bankası’nın sunduğu Mali Mesajlaşma Sistemi’ne (SPFS) katılabileceğini söyleyen Nabiullina, Rusya’nın yarattığı bu mali sistemin SWIFT’e bir alternatif olacağını vurguladı.

Rus mali altyapısı sorunsuz çalışacak

“Yurt içinde SWIFT’in yerini alabilecek bir finansal mesajlaşma sistemimiz zaten kullanılıyor” diyen Merkez Bankası Başkanı, yurt dışındaki şirketlerin de Rusya ile ödemelerde bu sisteme entegre olabileceklerini, bu şekilde uluslararası ticaretini sürdürebileceğini açıkladı.

SPFS sisteminin mali mesajlaşmada iç trafiği ilgilendirdiğinin altını çizen Nabiullina, aynı zamanda yaptırımlara maruz bırakılan Rus bankaları tarafından çıkarılan Visa ve Mastercard’ların her zamanki gibi ülke içinde çalışmaya devam ettiğini de sözlerine ekledi.

SPFS hakkında

Dünyanın tüm ülkelerinin bankacılık sektörü tarafından bilgi aktarımı ve para transferleri için kullanılan uluslararası SWIFT sisteminden çıkarılma riski nedeniyle Rusya, 2014’te SPFS’yi (Mali Mesajlaşma Sistemi) geliştirmeye başlamış, Aralık 2017’de kullanıma açmıştı.

SWIFT’in analoğu olarak bilinen Rusya’nın yerli finansal mesajlaşma sistemi, finansal işlemlerle ilgili elektronik mesajların iletilmesi için alternatif bir kanal görevi görürken, hem ülke içinde hem de yurtdışında finansal mesajların kesintisiz iletimini garanti edebiliyor.

Sistemin SWIFT formatında veri iletebildiğini açıklayan Merkez Bankası, ancak SPFS’nin SWIFT kanallarına bağlı olmadan çalıştığını aktardı.

Rusya’da 2017’de tam olarak çalışmaya başlayan Mali Mesajlaşma Sistemi, herhangi bir para birimindeki işlemlerle ilgili mesajları iletebilirken, başlangıçta yalnızca yerli Rus kullanıcıları için tasarlanmış, ancak Nisan 2021’e kadar 20’den fazla Belarus bankasıyla birlikte Ermenistan merkezli Arshidbank ve Kırgızistan merkezli Asya Bankası’nın bağlanmasıyla uluslararası nitelik kazanmıştı.

Ayrıca, Almanya ve İsviçre’deki büyük Rus bankalarının yan kuruluşlarının erişimi bulunan SPFS’nin Çin piyasaları ile entegrasyonu konusunda müzakerelerin sürdüğü belirtildi.

Merkez Bankası verilerine göre sisteme bugüne kadar 399 dev kullanıcı katılırken, 2020’de SPFS’nin aylık mali işlem trafiği 2 milyon mesaja ulaşmıştı.

SPFS sisteminin Rusya’nın iç finansal veri alışverişindeki payı ise 2021 yılına gelindiğinde lider SWIFT’den sonra yüzde 20,6’lık paya ulaştı.

Aralık 2021’de Rusya Merkez Bankası SPFS Geliştirme Departmanı Başkanı Denis Baryshkov, finansal mesajlaşma sistemine bağlanan kullanıcılar arasına dokuz ülkeden 38 yabancı katılımcının dahil olduğunu belirtmiş, aynı zamanda tüm Belarus bankalarının bu sisteme bağlandığını aktarmıştı.

Geçtiğimiz hafta ABD ve Avrupa Birliği (AB) Rusya’nın ikinci büyük kamu bankası VTB Bank ile birlikte Promsvyazbank, Sovcombank, Otkritie Bank ve Novikombank’ın OFAC tarafından Özel Olarak Belirlenmiş Vatandaşlar ve Engellenen Kişiler Listesi’ne (Specially Designated Nationals and Blocked Persons List- SDN) eklenmesinin planlandığını duyurmuştu.

Rusya’nın en büyük bankası Sberbank’ın ise henüz bu listede yer almayacağı görülürken, öte yandan bankanın Amerika Birleşik varlıkları dondurulmuş durumda.

SWIFT hakkında

SWIFT (Dünya Bankalararası Finansal Telekomünikasyon Birliği), sınır ötesi ödemeleri hızlandıran ve uluslararası ticareti kolaylaştıran güvenli bir mesajlaşma sistemi. 200’den fazla ülkede 11 binden fazla finans kurumu tarafından kullanılıyor. 

SWIFT, bankaların WhatsApp’ı olarak da biliniyor. 2020’de 140 trilyon dolarlık sınır ötesi havalelerin yüzde 90’ından fazlası SWIFT üzerinden yapıldı. Bu, küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 152’sine denk geliyor.

Ödeme transferinde bir banka SWIFT aracılığıyla başka bir bankaya mesaj gönderiyor. Mesajda ödeyici ve alıcının isimleri, hesap numaraları ve bankaların kodları yer alıyor.

SWIFT, küresel ödeme sistemlerinden Visa veya Mastercard’tan farklı olarak sadece transferlerle ilgili mesajları iletirken, bankalararası düzeyde kullanılıyor.

Rusya’nın sistemi rakip olarak görülüyor

SPFS’ye katılan ülke sayısı artarsa ve SWIFT’e diğer alternatifler ortaya çıkarsa, ABD dolarının “dünyanın önemli referans para birimi” olarak üstünlüğünü de tehlikeye atabileceği öne sürülüyor.

Öte yandan, ABD’nin Rus bankalarını SWIFT’ten çıkarmak konusunda “hızlı” olmamasının bir sebebi de egemen olduğu dolar ağırlıklı küresel sistemin istikrarına zarar gelmesini önlemek olduğu değerlendiriliyor.

Daha önce, Avrupa Birliği’nin Ukrayna sınırlarında gerginliğin devam etmesi durumunda Rusya’nın SWIFT banka ödemeleri sisteminden çıkarılması kararı hakkında konuşan Rusya Dışişleri Basın Sözcüsü Maria Zakharova, bu senaryonun hala bir varsayım olduğunu açıklamıştı.

Rusya Merkez Bankası tarafından SWIFT’e alternatif finansal mesajlaşma sisteminin (SPFS) geliştirildiğine dikkat çeken Zaharova, “Şu an bu sistemin, Avrupa Tek Ödeme Alanı (SEPA), İran Ödeme Hizmet Sağlayıcısı (SEPAM), Çin’in ulusal ödeme ağı China Union Pay (CUP) ve CIPS (China International Payments System) gibi SWIFT sistemine alternatif olarak geliştirilen sistemlerine entegrasyonu üzerinde çalışılıyor.” diye konuşmuştu.