Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, geçtiğimiz günlerde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında İstanbul’da imzalanan tahıl ve gıda anlaşmasını değerlendirdi.

Gazetecilerle düzenlenen günlük basın toplantısında konuşan Peskov, Rusya’nın bu anlaşmanın sonuçlanması için çok çalıştığını vurgularken, ancak anlaşmada öngörülen mekanizmaların etkinliğini değerlendirmek için henüz çok erken olduğunu söyledi.

22 Temmuz’da İstanbul’da Rusya, Türkiye, Ukrayna ve BM tarafından imzalanan anlaşmanın Ukrayna’nın Odessa da dahil olmak üzere üç limanından Karadeniz’de oluşturulacak güvenli kanalıyla tahıl, gıda ve gübre ihracatını içerdiğini hatırlatan Peskov, aynı zamanda Rusya’nın da tahıl ve gübre ihracatını da kapsayan bu anlaşmalar hakkında, “Rusya, bu anlaşmalar üzerinde üzerinde çok çalıştı. Ancak üzerinde büyük emek harcanarak imzalanan anlaşmalar sonrası oluşturulan mekanizmaların işleyişine dair değerlendirmeler yapmak için henüz çok erken” diye konuştu.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in Rusya’yı güven vermeyen enerji tedarikçisi olduğu sözlerini de değerlendiren Peskov, Rusya’nın Avrupa’ya gaz arzını kesmekle hiçbir zaman ilgilenmediğini ve fiili olarak Avrupa’nın enerji güvenliğini garanti ettiğini söylerken, “Tüm gaz tedarikçisi şirketlerin Gazprom ile bir diyaloğa sahip olduğu, gerektiğinde gaz konusunda her türlü müzakereleri gerçekleştirebileceği malum. Doğalgaz konusundaki tüm anlaşma, yöntem ve değişiklikler ancak bu düzeyde tartışılabilir ve tartışılmalıdır da. Burada siyasete yer yok. Tamamen ticaret… Avrupalıların kendileri tarafından uygulanan kısıtlamaların sonuçları var ve bunu çok iyi biliyorlar. Avrupalıların kendileri bu kısıtlamalardan muzdarip” ifadelerini kullandı.

Yakın zamanda AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Brüksel’de “Güvenli Kış İçin Gaz Tasarrufu” başlıklı paket hakkında basın toplantısı düzenlemiş, Avrupa Birliği’nin(AB), Rusya’dan doğalgaz akışının kesintiye uğraması ihtimaline karşı hazırladığı acil durum planı kapsamında bütün üye ülkelerden gaz tüketimlerini yüzde 15 azaltmalarını talep etmişti.

Rusya’nın, Ukrayna’da başlattığı savaşın başlamasından aylar önce yüksek fiyatlara rağmen gaz arzını kasıtlı olarak düşük tuttuğunu anımsatan von der Leyen, Gazprom’un piyasayı sıkılaştırdığını ve fiyatları yukarı çektiğini ifade etti. 

Von der Leyen, hali hazırda AB üyesi 12 ülkede Rus gazının kısmen veya tamamen kesintiye uğradığına işaret ederek, “Rusya’dan gaz akışı, geçen yılın aynı döneminin 3’te1’inden daha az durumda bulunuyor. Rusya bize şantaj yapıyor, enerjiyi silah olarak kullanıyor.” dedi.

Avrupa’nın Rus gazının tamamen kesilmesi durumuna hazır olması gerektiğine dikkati çeken von der Leyen, buna karşı ortak gaz deposu kurduklarını ve depoların şu anda yüzde 64 doluluk seviyesinde olduğunu aktardı. 

Talebe ve enerji tasarrufuna odaklanmak istediklerini ifade eden von der Leyen, “Hazırlıklar yeterli değil. Rus gazının tamamen kesintiye uğraması olasılığına hazırlanmalıyız. Rusya, gaz arzını azaltarak üzerimizde baskı kurmaya çalışıyor. Dolayısıyla Rus gazının tamamen kesilmesi ve bunun tüm AB’yi vurması muhtemel bir senaryo.” diye konuştu.

AB pazarında herhangi bir ülkede yaşanacak gaz krizinin bütün ekonomileri olumsuz etkileyeceğine işaret eden von der Leyen, üye ülkelerin birlik içinde hareket etmesi gerektiğini vurguladı.

Von der Leyen, “Gaz depolarımızı daha hızlı doldurmak için gaz tasarrufu yapmamız gerekiyor. Bunun için de gaz tüketimimizi azaltmalıyız.” ifadelerini kullandı.

Rus gazının tamamen kesilmesi gibi bir durumda AB geneli için bir alarm tetikleyeceklerini anlatan Von der Leyen, “Üye ülkelerden gaz tüketimini yüzde 15 azaltmalarını istiyoruz. Bu 45 milyar metreküp gaza eşdeğer. Bu azalışla Rus gazının tamamen kesilmesi durumunda bu kışı güvende geçirebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.

İstanbul tahıl anlaşması hakkında

22 Temmuz’da Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde, Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında “Tahıl ve Yiyecek Maddelerinin Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Girişimi Belgesi” imzalanmıştı.

 İmza Törenine BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de katıldı. Cumhurbaşkanlığı Dolmabahçe Çalışma Ofisi’nde gerçekleştirilen törende Türkiye adına Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Rusya adına Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Ukrayna adına Altyapı Bakanı Aleksandr Kubrakov ve imza törenine tanıklık eden BM adına Genel Sekreter Antonio Guterres, tahıl ürünlerinin Ukrayna limanlarından sevkiyatına ilişkin belgeyi imzaladı.

Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, belgenin Birleşmiş Milletler’in Rusya’dan dünya pazarlarına tarım ürünleri ve gübre ihracatı üzerindeki kısıtlamaları kaldırma çalışmalarına katılımını da içerdiğini belirtti.

Anlaşmadaki bazı kilit noktalar şu şekilde:

• Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden ihracatı üç limandan yapılacak. (Odessa, Chernomorsk ve Yuzhny;

• Çok uzun zaman alacağı için Ukrayna karasularında mayın temizleme yapılmayacak;

• Ukrayna’dan tahıl taşıyan gemiler, kararlaştırılan güvenli koridor boyunca Karadeniz’den ayrılacak, onlara Ukrayna gemileri eşlik edecek;

• Yolların güvenliğini kontrol etmek için taraflar mayın tarama gemisi gönderebilecek;

• Süreç, dört tarafın da katılımıyla ivedilikle İstanbul’da oluşturulacak olan BM himayesindeki bir koordinasyon merkezi tarafından izlenecek;

• Askeri refakat beklenmiyor. Savaş gemileri, savaş uçakları ve insansız hava araçlarının belirli bir mesafeden gemilere yaklaşması yasaklanacak;

• Ukrayna limanlarına giden gemiler, müşterek koordinasyon merkezinin denetimi altındaki denetim ekiplerince silah ve askeri teçhizat riskine karşı Karadeniz’e giriş ve çıkışlarda kontrolden geçirilecek;

• Limanlarda, BM, Türkiye ve Ukrayna temsilcileri tahıl yüklemesini gözlemleyecek ve olası vakalar Ortak Koordinasyon Merkezi tarafından ele alınacak;

• BM, Rusya’dan tarım ürünleri ve gübre ihracatını engelleyen Rus karşıtı kısıtlamaları kaldırmak için çalışmalara katılacak;

• Anlaşma 120 gün boyunca geçerli olacak, daha sonra uzatılabilecek.