Ukrayna’nın doğusunda Kiev’den bağımsızlıklarını ilan eden Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri ile Zaporijya ve Kherson bölgelerinde Rusya topraklarına katılmak için ilan edilen halk referandumu bugün itibariyle başladı.
23-27 Eylül tarihleri arasında sürecek referandumun sadece son gününde geleneksel olarak sandık başına gidecek olan bölge sakinleri, 23-26 Eylül arasında halk referandumuna güvenlik nedeniyle evlerinden katılacak.
Referandumun düzenlendiği bölgelerdeki yönetime bağlı yetkililer, halkın güvenli bir şekilde oy kullanabilmesi için ev ev gezecek ve aynı zamanda toplu konutların yakınında ve bitişik bölgelerde mobil oy pusulaları kurularak güvenli oy kullanma imkanı sağlanacak.
Bölgeler ve sandık sayıları
Daha önce zaten Ukrayna’dan bağımsızlığını ilan eden Donetsk Halk Cumhuriyeti’nde toplamda 450 sandık kurulurken, Rusya’ya tahliye edilenler için sınır bölgelerinde 200’den fazla sandık hizmet verecek.
Ukrayna’dan bağımsızlığını ilan eden Lugansk Halk Cumhuriyeti’nde ise 461 sandık kurulurken, ayrıca Rusya’nın farklı sınır bölgelerindeki mülteciler için 201 sandık merkezi oluşturulacak.
Zaporijya bölgesinde ise Rusya Federasyonu, LPR, DPR ve Kherson bölgesinde 394 sandık kurulurken, bölgenin dışında kalan Donetsk, Lugansk ve Rusya’da geçici olarak barınmak zorunda kalan Kherson sakinleri için 85 sandık kurulduğu da bildirildi.
Kherson bölgesinin sekiz ilçesinde 198 sandık kurulurken, bu sandıklara ek olarak daha önce çatışmalar yüzünden bölgeyi terk etmek zorunda kalan sakinler için Kırım, Moskova ve diğer Rus şehirlerindeki Khersonlu mülteciler için mobil sandıklar kuruldu.
Katılım
Donetsk’te referandumda oy kullanımı için oy verebilecek kişi sayısına göre 1,5 milyondan fazla oy pusulası basılırken, Zaporijya Bölgesi Seçim Komisyonu Başkanı Galina Katyushchenko’ya göre, seçim listelerinde 500 binden fazla vatandaş yer alıyor.
Kherson’daki referanduma 750 bin kişinin katılması bekleniyor.
Kırım Cumhuriyet Siyasi ve Sosyolojik Araştırmalar Enstitüsü’nün 13-14 Eylül tarihlerinde yaklaşık 4 bin katılımcı arasında gerçekleştirdiği telefon anketine göre, referanduma yüksek katılımın sağlanması beklenirken, Donetsk sakinlerinin yüzde 86’sı, Lugansk halkının yüzde 87’si, Zaporijya halkının yüzde 83’ü ve Kherson bölgesinde yaşayanların yüzde 72’si, sandıkta oy kullanmaya hazır olduğunu dile getirdi.
Oy pusulaları
Donetsk ve Lugansk’ta hazırlanan oy pusulaları yalnızca Rusça olarak yazılırken, Kherson ve Zaporijya bölgelerinde oy pusulaları Rusça ve Ukraynaca hazırlandı.
Donetsk Halk Cumhuriyeti Halk Konseyi Başkanı Vladimir Bidevka, 2020’den bu yana Donetsk anayasasına göre cumhuriyetin resmi dilinin Rusça olduğunu hatırlattı.
Gözlemciler
Dört bölgenin tamamında referandumların şeffaf ve meşru geçmesi için uluslararası gözlemcilerin katılımı teşvik edilirken, Lugansk Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Elena Kravchenko çarşamba günü yaptığı açıklamada, komisyonun yabancı gözlemcilerden başvurular aldığını belirterek, ancak hangi ülkelerden olduğunu söylemedi.
Kravchenko, cumhuriyet olarak yabancı gözlemcilerin oy verme sürecinde hem sandık merkezlerinde hem de sandık dışında gözlem yapmalarını istediklerinin altını çizdi.
Donetsk Halk Cumhuriyeti de yabancı gözlemciler beklediklerini duyururken, akreditasyonla ilgili tüm işlemleri hızlıca yapmaya hazır olduklarını vurguladı.
Kherson bölgesi seçim komisyonu başkanı Marina Zakharova ise birçok ülkeye davetiye gönderildiğini söylerken, gözlemcilerin güvenliğinin Rusya Silahlı Kuvvetleri tarafından sağlanacağı garantisini verdi.
Rusya Federasyonu Devlet Duması, tüm partilerin temsilci göndereceğini aktardı.
Oylama hazırlıkları
Lugansk’ta saat 08.00 itibariyle referandum başlarken, oy pusulaları ve gerekli teknolojik ekipmanlar kuruldu.
Donetsk Seçim Komisyonu, oylama sürecini kapsayacak bir çağrı merkezi düzenlerken, oyların güvenliğini sağlayacak ve üçüncü tarafları seçimlerden hariç tutacak güvenlik önlemlerinin alındığını iletti.
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin bölgelerde artan bombardıman ve provokasyon tehdidiyle bağlantılı olarak, referandumlarda yoğun güvenlik önlemleri alınırken, Zaporijya ve Kherson bölgelerindeki sandıklar yerel polis ve Rusya Ulusal Muhafızları tarafından korunacak.
Referandum süresince Zaporijya bölgesindeki şehirlere girişler kontrol altına alınacak, oy için evleri ziyaret edecek seçim ekiplerine yerel polis eşlik edecek.
Zaporijya bölgesi lideri Yevgeny Balitsky’ye göre, silahlı kuvvetleri zaten tüm alanları kontrol ederek tüm mayınları temizledi.
Lugansk’taki referandumun güvenliği için yerel polisle birlikte cumhuriyetin halk milisleri de oylamada yer alırken, Rus Silahlı Kuvvetleri ve cumhuriyetin halk milislerinin sandıklardaki güvenlik garantisi verdiği söylendi.
Lugansk Halk Cumhuriyet Başkanı Leonid Pasechnik, referandumla birlikte Lugansk tarihinde yeni bir sayfa açtığını söylerken, “Bugün büyük bir tarihi olayın eşiğindeyiz. Bugün ben dahil her birimiz tarihimizde yeni bir sayfa açıyoruz” diye konuştu.
Donetsk Halk Cumhuriyeti Başkanı Denis Pushilin ise Rusya’ya bağlanmak için düzenlenen referandumu Donetsk için “zor bir yolun son noktası” olarak niteledi.
Rusya Federasyonu Devlet Duması Başkanı Vyaçeslav Volodin, Donetsk, Lugansk Zaporijya ve Kherson bölgelerinin sakinlerinin Birleşmiş Milletler (BM) Şartı kapsamında kendi kaderini kendi tayin etme hakkına sahip olduğunu söyledi.
Telegram kanalından açıklama yapan Volodin, Rusya’nın sorumlulukla verdiği kararlarının arkasında olduğunu vurgularken, Avrupa Birliği’nin Donbass ve diğer kurtarılmış bölgelerde referandum düzenlenmesiyle ilgili Rusya’yı korkutmasına gerek olmadığını ifade etti.
Devlet Duması Başkanı, “AB, sekiz yıl boyunca Donbass sakinlerine yapılan soykırımı fark etmedi. Güvenliklerini düşünmedi. Kiev rejimini destekleyerek sivil ölümlerine neden oldu. Şimdi Donbass halkı Rusya’nın güvencesi altında olacak” dedi.
