Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rus ordusunun Ukrayna’da kontrol altına aldığı Kherson ve Zaporijya bölgelerinin bağımsızlıklarını tanıyan kararnameleri imzalamasıyla birlikte bugün (30 Eylül 2022) Rusya’ya yeni bölgelerin katılımıyla ilgili anlaşmaların Kremlin’de imzalanacağı duyurulurken, imza sonrası bölgelerin Rusya topraklarına katılma süreci belli oldu.

RBK haber, federal yasalara göre uluslararası bir anlaşmanın imzalanmasının bölgelerin Rusya Federasyonu’na kabul prosedürü ve Rusya’nın yeni bir bölgesi niteliğine sahip olacak oluşumun “ilk aşaması” olduğunu vurguladığı haberinde, anlaşmanın yeni Rus bölgesinin adını ve durumunu da belirleyeceğini, aynı zamanda Rus mevzuatının yeni bölgelerde de geçerli olacağını ve ayrıca ülkenin ekonomik, finansal, kredi ve yasal sistemlerine tam entegrasyon için bir geçiş dönemi oluşturduğunu ifade etti.

Önce bağımsızlık, sonra Rusya’ya katılım gerekiyor

Federal yasaya göre Rusya topraklarına katılım anlaşmasının uluslararası nitelik taşıması gerektiğinin altını çizen uzmanlar, şubat ayında Donetsk ve Lugansk’ın ilk başta bağımsızlık ilan ettiklerini hatırlatırken, Kherson ve Zaporijya’nın da Donbass ile aynı yolu geçmesi gerekiyor.

Kremlin, Zaporojiya ve Kherson bölgelerinin devlet egemenliğini ve bağımsızlığını tanıyan kararnameyi Putin’in imzası ile dün akşam yasal bilgi portalından yayınlarken, belgede, “Karar, Birleşmiş Milletler Şartı’nda yer alan ve halkların iradesini dikkate alarak uluslararası hukukun kabul görmüş ilkelerine uygun olarak, referandum yoluyla halkların eşitliği ve kendi kaderini tayin etme özgürlüğünü kabul ederek ve onaylayarak verilmiştir” ifadelerine yer verildi.

Kherson ve Zaporijya bölgelerinde bu hafta sona eren referandumlarda, oy pusulasında ilk sorunun “Ukrayna’dan ayrılarak bağımsız bir devlet olmak istiyor musunuz?” olduğunu hatırlatan NSP Hukuk Bürosu avukatı Sergey Glandin, referandumun olumlu sonuçlanması sonrası bağımsız devletin arzu ettiği bir diğer devlete katılımı için uluslararası bir girişim başlatma hakkı verdiğinin altını çizdi.

Sonrasında anlaşmayı imzalayan Rusya Devlet Başkanı’nın bu yasanın kanunlara uygunluğunu kontrol etmesi için Anayasa Mahkemesine başvurması gerektiğine dikkat çeken uzmanlar, 2014 yılında Kırım’ın Rusya topraklarına katılmasıyla ilgili sürecin bir günden az sürdüğünü de hatırlatıyor.

Putin, 2014 yılının 18 Mart akşamı Kırım’ın Rusya topraklarına katılması için kararnameyi imzalamasından sonra 19 Mart öğleden sonra Anayasa Mahkemesi’nden olumlu karar çıkmış, Kırım yasal olarak Rus topraklarına katılmıştı.

Böylelikle Devlet Başkanı Putin’in anlaşmanın Anayasa Mahkemesi tarafından değerlendirilmesi talebi, imzalandıktan hemen sonra, yani bugün içerisinde oy birliği ile kabul edilebilecek.

Glandin, Anayasa Mahkemesi’nin herhangi bir ihlal tespit etmemesi halinde devlet başkanının anlaşmayı onay için Rusya Devlet Duması’na göndereceğini ve aynı zamanda yeni bölgelerin kabulüne ilişkin federal bir anayasa kanun taslağını yürürlüğe koyacağını aktarırken, “Bu iki belgenin belirlenmiş yoldan gitmesi gerekecek.  Duma tarafından onaylanacak ve daha sonra Rusya’da meclisin üst kanadı Federasyon Konseyi tarafından kabul edilecek. Daha sonra Rusya Devlet Başkanı tarafından imzalanarak resmi gazetede yayınlanacak” diye konuştu.

Devlet Duması Yasama Komitesi Birinci Başkan Yardımcısı Daniil Bessarabov, Kırım’ın Rusya topraklarına katılım süreçleri dikkate alındığında, yeni bölgelerin Rusya’ya dahil edilmesi sürecinin uluslararası anlaşmanın imzalandığı andan itibaren, bir gün içerisinde olumlu sonuçlandırılacağına inanıyor.

Milletvekili, açıklamasında, “Federal düzeyde onaylanacak yasa, muhtemelen kabul edildiği andan itibaren yürürlüğe girecektir. Ancak yeni bölgeler, uluslararası anlaşmanın imzalandığı andan itibaren Rusya’ya katılmış sayılacaktır” ifadelerini kullandı.

2014 yılında referandum sonuçlarından uluslararası anlaşmanın yürürlüğe girmesine kadar Kırım’ın Rusya’ya katılmak için geçen sürenin 6 gün olduğunun altını çizen Bessarabov, entegrasyon için geçiş süresinin ise 1 Ocak 2015’e kadar bir yıldan az olarak belirlendiğini, Kırım Özerk Cumhuriyeti ve Sivastopol’un bağımsızlık dönemlerindeki normatif yasal düzenlemelerin geçiş döneminin sonuna kadar yürürlükte kaldığını hatırlattı.

Resmi onay 4 Ekim’de verilebilir

Duma milletvekilleri ve Federasyon Konseyi senatörlerinin önümüzdeki hafta başında Rusya’ya katılacak yeni bölgelerin kabulüne ilişkin anlaşmayı onaylayacakları belirtilirken, 28 Eylül’de Devlet Duması toplantısında konuşan Meclis Başkanı Vyaçeslav Volodin milletvekillerinin 3 Ekim’de Donetsk, Lugansk, Zaporijya ve Kherson’un Rusya’ya bağlanması ile ilgili karar alacağını duyururken, Federasyon Konseyi Başkanı Valentina Matviyenko ise konseyin 4 Ekim’de kararı onaylayacağını söyledi.

Yeni bölgelerin yönetimleri

İktidar partisi Birleşik Rusya Genel Başkan Yardımcısı Dmitry Vyatkin, TASS’a verdiği demecinde Donetsk, Lugansk, Kherson ve Zaporijya bölgelerinden milletvekillerinin Devlet Duma’sında ancak 2026’daki Duma seçimlerinden sonra görünebileceğini söylerken, “Şimdi tek yetkili seçim bölgesi düzenini değiştirmeden ve seçimler yapmadan yeni bölgelerde milletvekili seçmek mümkün değil” diye konuştu.

Milletvekiline göre, 2026 yılına kadar oraya atanacak farklı hiziplerden milletvekilleri bölgelerde çalışacak ve her hizip, yeteneklerine göre bölgeden “sorumlu” milletvekilleri atayabilecek.

Vyatkin, üst meclisin üye sayısının bölge sayısına göre belirlendiğine de dikkat çekerken, yeni bölgelerin temsilcilerinin yakında Federasyon Konseyi’nde görünebileceğini söyledi.

Kırım ve Sivastopol Rusya topraklarına 2014 yılında katılmış, 2016 Duma seçimlerinde ilk kez bu bölgelerden milletvekilleri Devlet Duması’nda yer almıştı.

Rusya topraklarına katılmanın ekonomik, mali, kredi ve hukuk sistemlerine entegrasyon anlamına geldiğine değinen uzmanlar, Rus mevzuatına geçişte Kırım örneğini vererek bölgede Rusya Anayasası ile birlikte yeni makamların oluşumu, savcı ve mahkemelerin Rus mevzuatına uygun hale getirildiğini hatırlatıyor.

 Kırım’da bu değişiklikler sonrasında güvenlik kurumları, gümrük ve emniyet teşkilatı ile diğer tüm devlet kurumlarının çalışanları için Rus mevzuatı bilgisi üzerine bir sınav yapılmış, Rusya Merkez Bankası, Kırım’da faaliyet gösteren bankaları eleyerek lisanslarını iptal etmiş ve kalanlara Rus mevzuatına uygun bankacılık lisansları vermişti.

Geçiş dönemi öncesi Kırım’daki vergi oranları Rusya’ya kıyasla farklıyken, geçiş sonrası Rus mevzuatına uygun hale getirilmiş, mahkemelerdeki davalar Rus yasalarına göre görülmüş, Ukrayna para biriminden Rus rublesine geçilmişti.

Duma Milletvekili Daniil Bessarabov, yeni bölgelerin Rusya’ya katıldıktan sonra, savaş suçları da dahil olmak üzere hüküm giymiş herkes için daha önce Donbass’ta kabul edilen idam cezasının “ömür boyu hapis cezası” ile değiştirileceğini de ekliyor.