Çin’in en kıdemli diplomatı, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Direktörü Vang Yi, ABD’nin Pekin’i, “Rusya’ya, Ukrayna savaşı için silah ve mühimmat sağlamaması” konusunda uyardığı bir dönemde Rusya’yı ziyaret ediyor.

Vang’ın, Fransa, İtalya, Almanya ve Macaristan’ı ziyaret ettiği Avrupa ülkeleri turunu tamamlamasının ardından bugün, Moskova’ya ulaşması bekleniyor.

Çin’in en üst düzey dış politika yetkilisi Vang, 3 günlük ziyaretinde, Ukrayna savaşının yıl dönümünün yaklaştığı günlerde, Rusya’nın başkentinde temaslarda bulunacak.

Ziyaretin, ABD’nin, Çin’in Rusya’ya Ukrayna savaşı için silah ve mühimmat sağlamayı düşündüğü iddiasıyla böyle bir hamlenin iki ülke ilişkilerine büyük zarar vereceği uyarısında bulunduğu bir döneme denk gelmesi dikkati çekiyor.

Çin’in, geçen yıl savaşın başlamasında hemen önce Rusya ile ilişkilerinde “limitsiz dostluğa” vurgu yapan açıklamaları, Batı’da, Pekin’in Rusya’nın askeri operasyonuna “örtülü onay verdiği” yorumuna yol açmıştı. Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, savaşın başlamasından hemen önce Pekin Kış Olimpiyatları için Çin’i ziyaret eden Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmüştü.

Çin, Ukrayna savaşının başlamasından itibaren tarafsızlığını vurgulayarak, ihtiyatlı bir tutum izlemiş, Rusya aleyhine “işgal” ve “saldırı” sözcüklerini, “kınama” anlamına gelecek ifadeleri kullanmaktan kaçınmış, BM Genel Kurulu’nun kınama kararında “çekimser” oy kullanmıştı.

Batı’nın savaş nedeniyle Rusya’ya ekonomik yaptırımlar uygulaması sonrasında Moskova ile Pekin arasındaki ticaret hacminin, özellikle enerji ve sanayi alanında alışverişlerin arttığı gözlenmişti.

Rusya’ya ‘öldürücü destek’ ciddi soruna yol açar

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, dün, 59. Münih Güvenlik Konferansı’na katılmak üzere bulunduğu Almanya’da, ülkesinin CBS televizyonuna verdiği röportajda, Amerikan istihbaratının, Çin’in, Rusya’ya Ukrayna savaşında destek olmak için silah ve mühimmat sağlamayı değerlendirdiğine dair bilgiler edindiğini belirterek, bunun “ciddi sorun” yaratacağını vurguladı.

Çinli şirketlerin, halihazırda Rusya savunma sanayisine “öldürücü olmayan” türde destek sağladığını, yeni bilgilerin, Pekin’in doğrudan “öldürücü” nitelikte silah ve mühimmatı da sağlayabileceğini gösterdiğini dile getiren Blinken, “Çin’in, Rusya’ya silah sağlaması bizim ve ilişkimiz için ciddi soruna yol açar.” dedi.

Blinken, ABD’nin, Çin’in Rusya’ya, Batı’nın yaptırımlarından kaçma konusunda yardım etmesinden endişe duyduğuna işaret ederek, “Durumu yakından, çok yakından takip ediyoruz. Çin, şimdiye kadar Rusya’ya söylem düzeyinde siyasi ve diplomatik destek verdi. Ancak elimizdeki bilgilerden hareketle, Rusya’ya Ukrayna savaşı için ‘öldürücü destek’ verileceğinden kaygılıyız.” ifadesini kullandı.

Çinli üst düzey diplomat Vang ile Münih Güvenlik Konferansı marjında yaptığı görüşmede meseleyi gündeme getirdiğini aktaran Blinken, Çinli muhatabını, “Rusya’ya maddi destek veya sistemik yaptırımlardan kaçınması için yardım sağlamasının sonuçları konusunda uyardığını” dile getirdi.

ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield de dün, CNN’e yaptığı açıklamada, “Çinlilerin veya diğerlerinin, Ukrayna’ya açtığı acımasız savaşta Rusya’ya öldürücü destek verme düşünceleri ve çabaları varsa bu kabul edilemez.” sözlerini sarf etti.

Münih’teki konferansa katılan ABD’li Senatör Lindsey Graham ise “ABD-Çin ilişkilerinde yaşanabilecek en büyük felaket, Çin’in, Putin’e insanlığa karşı suçların işlendiği bu savaş için öldürücü silahlar vermeye başlaması olur. Bu, filmi gördükten sonra Titanik’e bilet almak gibi bir şey.” değerlendirmesinde bulundu.

ABD’nin, Çin-Rus ilişkileri için baskı yapmasını asla kabul etmeyeceğiz

Vang ile Blinken’ın görüşmesine ilişkin Çin tarafından yapılan açıklamaya göre, Vang, ABD’li muhatabına, Çin’in Ukrayna sorununda ilkeli bir tutum izlediğini, yapıcı rol oynağını, sorunun barışçı çözümünden yana olduğunu vurgulayarak, ABD’nin büyük bir ülke olarak “yangına körükle gitmek” ve “durumdan kar sağlamaya çalışmak” yerine, krize siyasi çözüm bulmak için çaba göstermesi gerektiğini kaydetti.

Çin’in, Rusya ile ilişkilerini, “ittifak kurmama”, “cepheleşmeme” ve “üçüncü tarafları hedef almama” ilkeleri çerçevesinde yürüttüğüne işaret eden Vang, “ABD’nin, Çin-Rus ilişkileri için bizi suçlamasını, bu yolla bize baskı yapmasını asla kabul etmeyeceğiz.” diye konuştu.

Vang Yi, Münih Güvenlik Konferansı’nın “Çin’in dünyadaki yeri” konulu oturumundaki konuşmasında, dünyanın Ukrayna savaşını durdurmak için neler yapılabileceğine kafa yorması gerektiğine dikkati çekerek, Avrupa’da kalıcı barışın sağlanabilmesi ve savaşın durdurulması için Avrupa’nın kendi “stratejik özerkliğini” nasıl ortaya koyabileceğini düşünmesi gerektiğinin altını çizdi.

Ukrayna sorununun, uzayan ve yayılan bir kriz hale gelmesinden derin kaygı duyduklarını vurgulayan Vang, çatışmaya taraf olmadıklarını, barışı ve diyaloğu savundukları belirtti.

Vang, “Barışa yönelik çabaları terk edemeyiz. Bu savaş devam etmemeli.” değerlendirmesinde bulundu.

Belli ki bazı güçler, Ukrayna’da barışı istemiyor

Vang, savaşın başlamasının ardından Belarus ve Türkiye’nin öncülüğünde birçok tur barış görüşmesi yapıldığını, barışçı çözüm için bir çerçevenin ortaya çıktığını hatırlatarak “Ancak bu girişimler durduruldu. Sürecin neden yarıda kaldığını bilmiyoruz. Belli ki bazı güçler, barış görüşmelerinin gerçekleşmesini istemiyor, savaşın Avrupa’ya verebileceği zararın yanı sıra Ukraynalıların yaşamını veya ölümünü de umursamıyor. Belli ki bu güçlerin, Ukrayna’dan daha büyük stratejik hedefleri var.” ifadesini kullandı.

Devlet Başkanı Şi Cinping’in, Avrupalı liderlerle görüşmelerinde, savaşların ve çatışmaların galibinin olmayacağını, karmaşık meselelerin basit çözümlerinin bulunmadığını, büyük güç çatışmasından kaçınılması gerektiğini vurguladığını aktaran Vang, Ukrayna savaşının yıl dönümüne yaklaşan günlerde, sorunun siyasi çözümü için önerilerini içeren bir “tutum belgesi” yayımlayacaklarını duyurdu.

Vang Yi, belgede, Devlet Başkanı Şi Cinping’in daha önce ortaya koyduğu, ülkelerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesi, BM Şartı’nın amaç ve ilkelerine uyulması ve krizin barışçıl çözümüne yönelik tüm çabalara destek olunması çerçevesindeki önerilerini yineleyeceklerini bildirdi.

Nükleer savaştan kaçınılmalı

Vang, nükleer bir savaştan kaçınılması gereğine işaret ederek, “Böyle bir savaşın kazananı olmayacaktır. Bu yönde bir eyleme karşı çıkmalıyız. Nükleer santrallere ve barışçıl amaçlı nükleer tesislere yönelik saldırılara karşı koymalı ve nükleer bir felaketin çıkmasına engel olmalıyız.” dedi.

Çinli üst düzey diplomat, kimyasal ve biyolojik silahların hiçbir koşulda kullanılmasına olanak verilmemesi gerektiğinin altını çizdi.