İş hacmini her geçen gün artıran Türkiye’nin yurt dışı müteahhitlik sektörünün, en önemli pazarı olan Rusya’da üstlendiği iş miktarı 2021’de 11,2 milyar dolarken, bu miktar, geçen yıl, savaşın da etkisiyle, 2 milyar 340 milyon dolara geriledi.
Ticaret Bakanlığı verileri dikkate alındığında, Türk müteahhitlik sektörünün yurt dışında üstlendiği proje bedeli, son yıllarda yıllık ortalama 20 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, 2021’de 30,7 milyar dolarlık tarihi rakamlara ulaştı.
Sektörün yurt dışında elde ettiği proje büyüklüğü, 2022 yılında, ekonomik konjonktür ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi tüm dünyayı etkileyen sorunlara karşın 18,7 milyar dolar oldu.
Rusya yine de en önemli pazar
1972 yılından bugüne kadar müteahhitlik firmalarında yurt dışında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımında, Rusya yüzde 20,7’lik oranı ile lider konumunu koruyor. Rusya-Ukrayna Savaşı’na rağmen 2022’de de sektör için en önemli yurt dışı pazar olan Rusya, yüzde 11,3’lük oran ile yine birinci sırada yer aldı.
Sektörün Rusya’dan aldığı iş tutarı, 2020’de 4 milyar 585 milyon dolar olurken, söz konusu tutar, 2021’de 11 milyar 17 milyon dolara çıktı. Bu miktar, geçen yıl, savaşın da etkisiyle 2 milyar 340 milyon dolarda kaldı.
Ukrayna’da üstlenilen iş hacmi 2020’de 724 milyon dolar olurken, bu hacim, 2021’de 1 milyar 661 milyon dolar seviyesine çıkmıştı. Yurt dışı müteahhitlik sektörü, savaşın etkisiyle geçen yıl Ukrayna pazarında önemli kayıplara uğrarken, üstlenilen iş miktarı ise 586,9 milyon dolara düştü.
Türk müteahhitlerin, savaş öncesinde, önceki yıllarda üstlenilenlerle 4 milyar dolarlık projesi devam ederken, çatışmalar nedeniyle bu işler tamamen durdu. Savaşla birlikte, şantiye çalışanları ve ailelerinden oluşan 1000’in üzerinde kişi Türkiye’ye döndü.
Öte yandan, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin huzurunda, Ukrayna’nın savaş nedeniyle tahrip olan altyapısının yeniden inşası amacıyla Ağustos 2022’de bir anlaşma imzalanmıştı. Anlaşmayla, iki ülke arasında Ukrayna’nın yeniden inşası için bir “Görev Gücü” oluşturulması kararlaştırılırken, Ukrayna’da yol, köprü, su ve elektrik altyapısı, hastane ve okul gibi sosyal ve ekonomik önemi haiz tesislerin yeniden inşası için çalışmaların birlikte koordine edilmesi öngörülmüştü.
Rusya ve Ukrayna pazarlarına alternatif arayışları
Yurt dışı müteahhitlik sektörü, Rusya ve Ukrayna pazarlarındaki kayıpların telafisi için Körfez ülkeleri başta olmak üzere alternatif pazar çalışmalarını sürdürüyor. Sektör, bir yandan da Irak gibi mevcut önemli pazarlardaki konumunu da güçlendirmeye çalışıyor. Sektör, Irak’ta kurulan yeni hükümetle daha fazla iş imkanı elde etmeyi bekliyor. Bu kapsamda, Irak’a yönelik ticari heyet ziyaretleri de planlanıyor.
Öte yandan müteahhitler, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan gibi ülkelere yönelik temaslarını da hızlandırmayı öngörüyor. Suudi Arabistan’da gelecek 10 yıl içinde hayata geçirilmesi öngörülen yaklaşık 3,3 trilyon dolarlık alt ve üst yapı yatırımları sektör için fırsat oluşturuyor.
Sahraaltı Afrika bölgesi başta olmak üzere Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri de potansiyel pazarlar olarak sektör tarafından yakından izleniyor.
