Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan yazılı açıklamada, Karadeniz Tahıl Anlaşması’ndaki beş sistemik sorunun çözümünde ilerleme kaydedilmeden bu girişimin 18 Mayıs’tan sonra daha fazla uzatılması hakkında konuşmaya gerek olmadığı bildirildi.
Rusya’nın tarım bankası Rosselkhozbank’ın uluslararası ödeme sistemi SWIFT’e yeniden bağlanması; tarım makinelerinin ithalatındaki kısıtlamaların kaldırılması, yedek parça ve satış sonrası hizmetlerin yeniden başlatılması; tahıl gemilerinin sigortalanması üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ve Rus tahılı taşıyan gemilerin limanlara erişim yasağının kaldırılması, Togliatti-Odessa amonyak boru hattının işletilmesi; gıda ve gübre üretimi ve nakliyesi ile ilgili Rus şirketlerinin yabancı varlıklarının ve hesaplarının blokajının kaldırılmasının tahıl anlaşmasının en önemli sistematik sorunları olduğuna dikkat çekilen açıklamada, “Rusya, bu sorunlar çözülmeden 18 Mayıs’tan sonra süresi sona erecek olan Karadeniz Tahıl Girişimi’nin daha fazla uzatılmasından bahsetmeye gerek duymamaktadır” ifadelerine yer verildi.
Dışişleri Bakanlığı, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreterliği’nin Ukrayna’dan gıda ihracatına yönelik Karadeniz girişimi hakkındaki veri ve gerçeklerin yeniden çarpıtıldığı yeni basın açıklamasına dikkat çekerken, BM’nin yakın zamanda medyaya verdiği mesajındaki gerekçesinin tahıl anlaşmasının başlamasından bu yana ilk kez İstanbul’daki Müşterek Tahıl Koordinasyon Merkezi kapsamındaki denetimlerin yapılmaması olduğunu hatırlattı.
Öte yandan anlaşmalarda da öngörüldüğü üzere Kiev’in amonyak tedarikini engellemeye devam ettiği veya Rusya-BM muhtırasının uygulanmasında herhangi bir ilerleme kaydedilmediği ile ilgili BM Genel Sekreterliği’nden herhangi bir tepki verilmediğine vurgu yapan bakanlık, BM’nin kamuoyunu bu konuda bilgilendirmediğinin de altını çizdi.
Türkiye’de 28 gemi bekletiliyor
Rusya Dışişleri Bakanlığı, şu anda tahıl anlaşması kapsamında 1 milyon tondan fazla gıda taşıyan 28 geminin Türkiye karasularında denetim beklediğini kaydederken, açıklamasını şu şekilde sürdürdü:
“Bekleyen yük gemilerine rağmen teftiş planının oluşturulmasından sorumlu olan Müşterek Tahıl Koordinasyon Merkezi BM personeli, tahıl anlaşması kapsamında gemilerin tescili için Ukraynalıların taleplerini desteklemeye çalışarak denetim programı hazırlamayı reddetmiştir. Kuru yük gemilerinin tescili konusunda daha da zor bir durum gelişmiştir. Ukrayna tarafı, bencil amaçlarla iç tüzükte belirtilen gemilerin teftiş planı sırasını ve tarama gerekliliklerini hiçe sayarak gemilerini Türk sularına sürmüş, aynı zamanda Rusya’yı tahıl koridorunda yapay olarak yarattığı tıkanıklığın kaynağı olarak suçlamıştır. Daha sonra Ukrayna liman idareleri, gemilerin geçiş sırasına göre de para kazanılabileceğini anlamış, hızlandırılmış kayıt için armatörlerden rüşvet almaya başlamıştır. Bu yolsuzluk sistemi, geniş bir şekilde ele alınmış, hatta Ukrayna medyasında dahi tahıl anlaşmasının işleyişinde dönen rüşvetler kamuoyuna yansıtılmıştır. Rusya, Ab gibi zengin ülkelere gıda tedariklerinin payının yüzde 40’ı aştığı bu koşullar altında, girişimin başlangıçta beyan edilen insani hedefleriyle çeliştiğini vurgulamaktadır.”
Bakanlık, Müşterek Tahıl Koordinasyon Merkezi’nde bulunan Rus heyetinin ocak ayından bu yana Afrika ülkelerine gitmeyi bekleyen kuru yük gemilerinin Ukrayna’dan gelen gemi kayıt listesine dahil etme teklifinde bulunduğunu, ancak bu teklifin ek yasadışı gelir kaynağını kaybetmek istemeyen ve 5 Nisan’daki BM basın açıklamasında dikkate alınmayan tüm başvuruları iptal eden Ukraynalıların aktif muhalefetine neden olduğunu açıkladı.
“Ukraynalıların ve BM üyelerinin eylemleri nedeniyle koridor üzerinden tahıl sevkiyatı gerçekleştirecek gemilerin kayıt ve teftiş işlemleri durmuştur” diyen Rusya Dışişleri Bakanlığı, küresel gıda güvenliği ve ihtiyaç sahibi ülkelere yardım hakkındaki tüm görkemli açıklamalara rağmen tahıl anlaşmasının Batı ülkelerinin çıkarları doğrultusunda yalnızca Kiev’den tahıl ithalatına hizmet ettiğinin altını çizdi.
Mesajda, BM Dünya Gıda Programı aracılığıyla Tahıl Anlaşması kapsamında giden insani yardımların payının 543 bin 928 ton olduğuna dikkat çekilirken, girişimin başından bu yana toplam 27,7 milyon tonluk tahıl ihracat hacmine kıyasla gıda yardımlarının gülünç göründüğü belirtildi.
Bu gerçeklere rağmen Kiev rejiminin tahıl sevkiyatlarını bile siyasi amaçlar için kullanmaya çalıştığı ifade edilirken, sözde insani kampanyanın “Ukrayna’dan Tahıl” sloganıyla yapılmaya çalışıldığı vurgulandı.
Rusya Dışişleri Bakanlığı, BM üyelerinin dünya gıda fiyatlarında düşüşe dikkat çeken Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) endekslerine atıfta bulunmayı sevdiğine değinirken, öte yandan Rusya’nın tahıl ihracatındaki kısıtlamalar nedeniyle özellikle küresel buğday fiyatlarının hala yüksek kalmasına sessiz kaldığını, Ukrayna’nın ihracatının yüzde 70’ini ise yemlik mısır ve yem bitkilerinden oluştuğunu bildirdi.
BM’nin aynı zamanda Rusya’nın tahıl ve gübre ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılması sayesinde küresel gıda sorununun çözülebileceğine dair hiçbir açıklama yapma gereği duymadığına da dikkat çeken Dışişleri Bakanlığı, “Ancak gübrelerimizin en fakir ülkelere karşılıksız sevkiyatı çağrılarımız bile birçok engel ve gecikmeyle karşılaştı. Şimdiye kadar Letonya, Estonya, Belçika ve Hollanda limanlarında bloke edilen toplam 262 bin ton gübremizden yalnızca 20 bin tonu Malavi’ye gönderilebildi” diye yazdı.
Bakanlık, BM Genel Sekreterliği tarafından yapılan basın açıklamalarında Rusya’dan tarım ürünleri ihracatı ile ilgili engellerin kaldırılmasına dair tek bir açıklama gelmediğini yeniden dile getirdiği yazısında, bu sessizliğin aynı zamanda BM Genel Sekreteri António Guterres tarafından önerilen paket anlaşmaya yönelik BM’nin genel tutumunun açık bir göstergesi olduğu belirtildi.
Peskov: Tahıl anlaşmasının uzatılması ihtimali düşük
Bir gün önce konuşan Kremlin Sözcüsü Dmitry Peskov, Tahıl Koridoru Anlaşması’nın Rusya’yı ilgilendiren kısmının uygulanmadığını belirterek, “Hiçbir anlaşma tek ayak üzerinde duramaz, iki ayak üzerinde durmalıdır. Bu bakımdan mevcut durumda (anlaşmanın uzatılması) ihtimal düşük” ifadelerini kullanmıştı.
Türkiye, Ukrayna, Rusya ve Birleşmiş Milletler (BM) arasında 22 Temmuz’da İstanbul’da yapılan Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılması ihtimaliyle ilgili soruyu yanıtlayan Peskov, söz konusu anlaşmanın Rus tarım ürünleri ve gübre sevkiyatıyla ilgili kısmının uygulanmadığını belirtti.
Peskov, “Anlaşma tam süresiyle değil, 60 gün süreyle uzatıldı çünkü bu anlaşmanın yarısı uygulanmadı ve bugün de uygulanmıyor. BM temsilcilerinin, bu konuda girişimlerde bulunduğunu biliyoruz ancak anlaşmanın ikinci kısmı hala uygulanmıyor. Hiçbir anlaşma tek ayak üzerinde duramaz, iki ayak üzerinde durmalıdır. Bu bakımdan mevcut durumda (anlaşmanın uzatılması) ihtimal düşük.” diye konuştu.
