Rusya’nın tahıl anlaşmasını sonlandırmasıyla birlikte Ukrayna’dan şimdiye kadar büyük miktarda tahıl alan birçok Batı ülkesinin “Rusya dünyayı açlığa sürüklüyor” iddialarına rağmen, küresel tahıl fiyatlarına etkisinin sınırlı olması bekleniyor.
Türkiye Ürün İhtisas Borsası (TÜRİB) Genel Müdürü Ali Kırali, Tahıl Koridoru’ndaki anlaşmazlığın kısa vadede yurt dışı hububat fiyatlarında bir oynaklık yaratmasının beklendiğini belirterek, dünya hububat üretiminin rekor seviyelerde olmasının, Rusya’daki yüksek üretim ve bu stokları satma zorunluluğunun, “etkinin sınırlı kalması” ve koridorda “uzlaşma” yoluna gidilmesi beklentisini artırdığını söyledi.
Kırali, yaptığı değerlendirmede, Rusya-Ukrayna gerilimi nedeniyle gıda krizi riskinin ortadan kaldırılması amacıyla oluşturulan koridordan bugüne kadar 33 milyon tona yakın tahıl taşındığını hatırlattı.
Birleşmiş Milletler tarafından yapılan açıklamalara göre, koridordan geçen tahılın yüzde 40’ının Avrupa’ya, yüzde 30’unun Asya’ya, yüzde 13’ünün Türkiye’ye, yüzde 12’sinin Afrika’ya ve yüzde 5’inin Orta Doğu’ya taşındığına dikkati çeken Kırali, 22 Temmuz 2022’de Türkiye’nin girişimleriyle Rusya ve Ukrayna arasında imzalanan ve en son 17 Temmuz 2023’e uzatılan anlaşmanın küresel gıda krizinin aşılmasında önemli rol oynadığını vurguladı.
Kırali, Rusya’nın, Ukrayna’nın Karadeniz üzerinden tahıl ihracatına izin vermeye yönelik anlaşmayı yenilemeyi reddettiğini anımsatarak, “2022 yılı Temmuz’dan bu yana global emtia fiyatlarında düşüş trendi var. Hububat fiyatları geriliyor, rekolte yüksek, depolar dolu. Ukrayna, Tahıl Koridoru dışında başta AB ülkeleri üzerinden olmak üzere farklı kanallardan ürünleri ihraç etme yollarını kullanmaya başladı. Diğer yandan Ukrayna’nın kara yolu ile Avrupa üzerinden gerçekleştirdiği sevkiyatlara tanınan serbesti özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin tarım iç pazarını bozucu etkisi nedeniyle eleştiri almakta.” değerlendirmesinde bulundu.
Tahıl koridorundaki anlaşmazlığın dünya piyasasına etkisini değerlendiren Kırali, “Anlaşmazlığın kısa vadede yurt dışı hububat fiyatlarında bir oynaklık yaratması beklenmekle birlikte dünya hububat üretiminin rekor seviyelerde olması, Rusya’daki yüksek üretim ve bu stokları satmak zorunluluğu etkinin sınırlı kalmasını ve tahıl koridorunda uzlaşma yoluna gidilmesi beklentisini artırmaktadır. Kuzey yarım kürede hasadın devam etmesi hububat fiyatlarında olası yükselişi frenleyecektir.” ifadelerini kullandı.
Kırali, mayısta açıklanan Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre Türkiye’de buğday üretiminin bu yıl geçen yıla göre yüzde 3,8 artarak 20,5 milyon ton civarında olmasının beklendiğine değinerek, artan üretim ve stokların güçlü olmasından dolayı kısa vadede Türkiye’de gıda arz güvenliği açısından bir risk bulunmadığını kaydetti. Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) alımlarının yoğun bir şekilde devam ettiğinin altını çizen Kırali, piyasa fiyatlarının TMO’nun fiyatlarının altında seyrettiğini aktardı.
