Arktik Okyanusu üzerinde yer alan ve Avrupa ile Asya-Pasifik bölgesi arasındaki en kısa ulaşım rotası olan Kuzey Deniz Rotası (NSR) son yıllarda artan kapasitesiyle küresel taşımacılık sektörünün gözdesi haline geliyor.

Uzunluğu 5 bin 600 kilometre olan rota, Barents Denizi ve Kara Denizi arasındaki sınırdan başlayarak Bering Boğazı’nda son buluyor. Arktik bölgesinde NSR güzergahı boyunca Sabetta, Dickson, Dudinka, Khatanga, Tiksi ve Pevek limanları faaliyet gösteriyor.

Kargo gemileri, NSR’nin yılın büyük bölümünde kar ve buzla kaplı olmasına rağmen, nükleer enerjiyle çalışan buzkıranların rehberliğinde ilerleyerek diğer rotalara göre daha fazla yakıt ve zaman tasarrufu sağlıyor.

NSR’nin, Çin, Japonya, Güney Kore gibi ülkelere taşımacılıkta güney deniz yolu rotasına göre daha yakın olması, Arktik bölgesinde ticareti güçlendiriyor. Rusya’nın Murmansk şehrinden Japonya’nın Yokohama Limanı’na ulaşmak isteyen gemiler, 6 bin deniz mili yok katederken, aynı mesafe güney deniz yolu üzerinden 13 bin mile çıkıyor.

2024’te hedef 80 milyon ton kargo kapasitesine ulaşmak

Rusya Devlet Nükleer Enerji Kuruluşu Rosatom’un alt kuruluşu ve Murmansk Limanı’nın işletmecisi Atomflot’un verilerine göre, NSR üzerinden 2012’de taşınan kargo yükü 3,8 milyon ton iken, bu miktar 2022’de 34,1 milyon tona yükseldi.

Rota üzerinde 2023’te taşıma kapasitesinin 36 milyon tona ulaşması beklenirken, 2024’te kapasitenin 60 megavat güce sahip Yakutia buzkıranının faaliyete girmesi ve bazı buzkıranların çalışma sürelerinin uzatılmasıyla 80 milyon tona çıkacağı tahmin ediliyor.

Arktik Konseyi verilerine göre, 8 ülkenin ekonomisini bir araya getiren ve 20 milyon kilometrekareden fazla alanı kapsayan Kuzey Kutup bölgesinin ekonomik değerinin 600 milyar dolardan fazla olduğu tahmin ediliyor. Söz konusu bölge, Rusya için önemli bir gelir ve istihdam kaynağı olarak görülüyor.

2030’a kadar 13 buzkıran faaliyet gösterecek

Atomflot Genel Müdürü Leonid İrlitsa, gazetecilere yaptığı açıklamada, NSR’nin en önemli avantajının zaman tasarrufu olduğunu belirterek, “Örneğin, güney rotasında bir geminin seyrüseferi 50 gün sürerken, NSR’de aynı yol 20 günden az sürüyor.” ifadesini kullandı.

Rota üzerinde kargo gemilerinin güvenle ilerlemesi için buzkıranların önemli görevler üstlendiğine işaret eden İrlitsa, “Geminin A noktasından B noktasına zamanında varacağını güvenle söyleyebiliriz. Tüm büyük projelerde buzkıranlar kullanılır ve buzkıranlar riskleri ortadan kaldırır.” dedi.

İrlitsa, şu anda nükleer enerjiyle çalışan yeni bir buzkıranın daha inşa edildiğini ve 2030’a kadar bölgede 13 buzkıranın faaliyet göstereceğini ifade etti.

Öte yandan 2021’de Türk şirketi Kuzey Star Shıpyard Denizcilik Sanayi ve Ticaret AŞ ile Atomflot arasında imzalanan liman-havuz inşaatı projesine ilişkin değerlendirmede bulunan İrlitsa, “Kuzey Star’ın profesyonelliğini takdir ettiğimizi söyleyebilirim. İnşaat tamamlandıktan sonra değerlendirme yapabileceğiz. Nükleer buzkıranlar açısından henüz bir işbirliğini öngörmüyoruz ancak belki altyapının gelişmesiyle durum değişecektir.” diye konuştu.

Arktika nükleer buzkıranı 7 yıl yakıt almadan çalışabiliyor

Rusya, dünyada nükleer enerjiyle çalışan buzkıran filosuna sahip tek ülke konumumda bulunuyor.

NSR’de gemilerin seyrüsefer güvenliği Atomflot’a ait nükleer enerjiyle çalışan 7 buzkıran sayesinde sağlanıyor. Söz konusu buzkıranlardan biri olan Arktika da rotadaki ticaretin sağlanmasında önemli rol üstleniyor. Buzkıran, nükleer yakıt yüklemesi yapılmadan 7 yıl boyunca durmadan çalışabiliyor.

Arktika’nın kaptanı Alexander Skryabin de buzkıran gemisinin hem derin deniz alanları hem de Sibirya nehirlerindeki sığ sularda çalışabildiğini ve oldukça zorlu rotalara seferler yaptıklarını belirtti.

Gemide üç yardımcı kaptanın 4 saat çalışıp 8 saat dinlenerek nöbetleşe görev yaptığını ifade eden Skryabin, dümende kaptanlara yardımcı yol gösterici deneyimli bir denizcinin de bulunduğunu, güvenli ve verimli çalışmak için gerekli tüm şatların sağlandığını kaydetti.

Skryabin, “Proje 22220” kapsamında inşa edilen 60 megavat kapasiteli buzkıranın 173 metre uzunluğa ve 34 metre genişliğe sahip olduğunu sözlerine ekledi.

Türkiye’ye rota üzerinden 2,5 milyon ton kömür gönderildi

Murmansk Ticari Deniz Limanı Ticaret Direktörü Andrey Dotsenko ise bu yıl içinde NSR’den demir cevheri konsantresi yükü taşıyan bir gemi göndermeyi planladıklarını belirterek, “Bu gemi bugüne kadar NSR’den geçecek en büyük gemi olacak.” ifadesini kullandı.

Son yıllarda rotanın kullanımının giderek arttığına işaret eden Dotsenko, “NSR’de yazın elverişli hava koşullarında ortalama geçiş süresi yaklaşık 8-9 gün olmuştur. Bu da ana satış bölgelerine ulaşmak için gereken süreyi yarı yarıya azaltmaktadır. ” diye konuştu.

Dotsenko, ayrıca limandan Türkiye’ye ağırlıklı olarak kömür gönderdiklerini ifade ederek, “Yılın ilk 7 ayında NSR’den Türkiye’ye 2,5 milyon ton kömür gönderildi.” dedi.