Ulusal Birlik Günü Rusya’da neredeyse 20 yıl önce ilan edildi. 2004 yılı sonunda Zafer Günü ve Çalışma Kanunu’nda yapılan değişikliklerle birlikte, bu bayram 2005 yılından itibaren 4 Kasım’da kutlanmaya başlandı.

Bu bayram, 17. yüzyılın başlarında yaşanan olayları hatırlatıyor. Ülke, iç savaşlar ve yabancı işgaliyle çalkalanan Smutnoe Vremya (Kargaşa Dönemi) dönemini yaşıyordu. Moskova, Polonyalılar tarafından işgal edilmişti ve Rus tahtına birden fazla aday vardı. Nijni Novgorodlu tüccar Kuzma Minin, halkı bir araya gelip başkenti özgürleştirmeye çağırdı. Kendisine Prens Dmitriy Poşarski de katıldı.

1 Kasım 1612’de, Minin ve Poşarski’nin liderliğindeki halk direnişi, Moskova’yı Polonyalı işgalcilerden kurtardı. Prens Poşarski, Moskova’nın Kitay Gorod’a Kazan İkonası ile birlikte girdi. Bu nedenle, 1649 yılında Çar Aleksey Mihayloviç, Kazan İkonası Günü’nün yazın yanı sıra, Ekim ayının 22’sinde (Jülyen takvimine göre) kutlanmasını emretti; bu tarih, Gregoryen takvimine göre 4 Kasım’a karşılık geliyordu.

Bayram, Sovyet döneminde anlamını yitirdi

Sovyetler Birliği’nde en önemli sonbahar bayramı 7 Kasım’dı ve bu gün Büyük Ekim Sosyalist Devrimi Günü olarak kutlanırdı. 1996 yılında ise bu tarih, “Barış ve Uyum Günü” olarak yeniden adlandırıldı.

Eylül 2004’te, Rusya Dinlerarası Konseyi’nde ülkenin önde gelen din liderleri, Beslan’daki trajik olayların ardından terörle mücadelede halkı birleştirmenin yollarını aradı. Konsey, 7 Kasım’ın iptal edilip resmi kutlamaların 4 Kasım’a, yani ülkenin “Kargaşa Dönemi”ni aşmasının anısına yapılması çağrısında bulundu. Smolensk ve Kaliningrad Metropoliti Kirill, “Cemaatlerimizde komünistler de var” diyerek, “Rusya’nın kurtarılmasında Ortodokslar, Müslümanlar ve birçok kişi katkıda bulundu.” ifadelerini kullandı.

Ancak 2005’te halkın büyük bir kısmı (yüzde 73), Barış ve Uyum Günü’nün Ulusal Birlik Günü ile değiştirilmesine şüpheyle yaklaşıyordu ve sadece yüzde 17’si bu değişikliği destekliyordu. Katılımcılara 4 Kasım’ın Polonya-Litvanya işgalinden kurtuluşun anısına kutlanacağı açıklanarak yapılan anketlerde, destek oranı yüzde 31’e (karşıt görüş yüzde 46) yükseldi.

Bu değişikliğe karşı çıkanlar arasında komünistler de aktif rol oynuyordu. 2005’te “7 Kasım nedir?” sorusuna yanıt verenlerin yüzde 17’si resmi isim olan “Barış ve Uyum Günü”nü tercih ederken, yüzde 29’u eski zamanlardan alıştıkları “Büyük Ekim Sosyalist Devrimi Günü” cevabını verdi. Yüzde 8’i için ise bu gün trajediyi simgelerken, çoğunluk (yüzde 37) “yıllardır kutlanan eski bir bayram” olarak değerlendirdi ve iptal edilmesinden üzüntü duydu.

LDPR milletvekili Yaroslav Nilov, “Bu bayram [7 Kasım], çocukluk günlerimle bağlantılı, büyükannelerimiz, dedelerimiz ve ebeveynlerimizle birlikte gösterilere katıldığımız bir zaman,” diyerek, “Caddelerde insanların yürüdüğünü, erkeklerin takım elbiseler içinde portreler taşıdığını, etrafta balonlar, çiçekler, müzik ve bayram havasının hâkim olduğunu hatırlıyorum.” diye ekledi.

Ulusal Birlik Günü bir gelenek haline geliyor

LDPR olarak 7 Kasım’ı kutlamaya hiçbir zaman tören günü olarak bakmadıklarını belirten Nilov, aksine, bu günü “dış destek ve finansmanla gerçekleştirilen bir darbenin simgesi” olarak değerlendirdiklerini ifade etti. Nilov, “Bu tarih, zamanla insanları bölen ve aralarındaki ayrılıkları artıran bir gün haline geldi. Bu yüzden, herkesi birleştiren yeni bir bayramın olması doğru bir adım.” dedi.

Yeni bayramın kökenine ilişkin bilgi ve bayrama karşı tutum değişti. VTSIOM verilerine göre, 15 yıl önce Minin ve Poşarski’nin Moskova’yı kurtardığını hatırlayabilenlerin oranı yalnızca yüzde 13 iken, bu oran 2023’e gelindiğinde iki katına çıktı.

Yıllar geçtikçe Ulusal Birlik Günü Ruslar için daha önemli hale geliyor. 2019’da bu günü “çok önemli” olarak tanımlayanların oranı yüzde 24 iken, 2022’de bu oran yüzde 32’ye yükseldi. 2023’te ise ankete katılanların yüzde 39’u bu günü önemsediklerini kesin bir dille belirtti.

Elbette Ulusal Birlik Günü, Yeni Yıl ya da Zafer Günü gibi herkes tarafından kutlanan bir bayramla rekabet edemez. Ancak VTSIOM’un 2018 anketi, katılımcıların yüzde 42’sinin 4 Kasım’ı kutladığını gösterdi. Bu oran, Rusya Günü’nü kutladığını belirten yüzde 54’e yaklaştı.

4 Kasım’ın Eski ve Yeni Gelenekleri

Ulusal Birlik Günü vesilesiyle Rusya’nın dört bir yanında etkinlikler düzenleniyor, bu etkinliklerle halk, bayramın tarihine dair bilgilendiriliyor. Büyük şehirlerde ise Rus pop sanatçılarının katılımıyla renkli festivaller ve konserler düzenleniyor. Örneğin 2023 yılında Devlet Kremlin Sarayı’nda “Rus Dünyası Şarkıları” adlı büyük bir konser yapıldı. Moskova’da Minin ve Poşarski anıtına çiçek bırakma törenleri ve Kazan İkonası’na ithaf edilen ayinler gerçekleştiriliyor.

Geçtiğimiz yıl Ulusal Birlik Günü’nde VDNH’da “Rusya” başlıklı bir sergi-forum açıldı ve yarım yılda 18 milyondan fazla kişi ziyaret etti. Bu etkinlikte Eğitim Bakanı Sergey Kravtsov, Ulusal Birlik Günü’nün 5-9. sınıflar için tarih kitaplarında ayrı bir konu başlığı olarak yer alacağını duyurdu.

2024 yılında ise 4 Kasım’da Rusya Ulusal Merkezi açılacak ve burada “Geleceği Yaratmak” temalı bir sempozyum düzenlenecek. Manej’de Ulusal Birlik Günü’ne ithaf edilen “Ortodoks Rusya” sergisi açılacak.

4 Kasım’da çalışma ve tatil düzeni

Rostrud, kasım ayının başında 5-8 Kasım tarihleri arasında dört günlük bir çalışma haftası olacağını bildirdi. 28 Ekim’den 2 Kasım’a kadar ise altı günlük bir çalışma haftası olacak.

Moskova belediyesi, kasım tatil günlerinde banliyö hatlarında ek trenlerin hizmet vereceğini duyurdu.

Bununla birlikte, bugün çoğu Rus, Ulusal Birlik Günü’nü kendisi için önemli bir bayram olarak kabul ediyor. 2004 yılında kutlanmaya başlanan bu bayramla ilgili bilgi seviyesi ve ilgi giderek artmış durumda. İgnatovskiy, “Yani, 4 Kasım yavaş yavaş anlam kazanan bir bayram haline geliyor; 9 Mayıs kadar anlamlı olmasa da amacı farklı.” diyerek sözlerini tamamlıyor.