2024 yılının üçüncü çeyreğinde vatandaşların banka hesaplarından yapılan dolandırıcılık işlemleri 9,2 milyar rubleye ulaştı. Bu, ölçümlerin başladığı tarihten bu yana en yüksek seviye olarak kaydedildi. Dolandırıcılık vakalarında bu keskin artış, işlemlerin raporlanmasındaki metodoloji değişikliğini takip etti.
Rusya Merkez Bankası’ndan yapılan açıklamaya göre, Temmuz-Eylül 2024 döneminde, bireysel ve kurumsal müşteri onayı olmadan gerçekleştirilen 348,6 bin işlem tespit edildi. Bu işlemlerin toplam hacmi 9,3 milyar rubleye ulaştı ve bu, 2020’den bu yana tutulan istatistiklerde çeyreklik bazda bir rekor olarak kaydedildi. 2023 yılının üçüncü çeyreğine kıyasla bu tür dolandırıcılık işlemlerinin hacmi 2,6 kat, bu yılın ikinci çeyreğine kıyasla ise neredeyse iki kat arttı. Bu hırsızlıkların %98,6’sı (9,2 milyar ruble) bireylerin hesaplarından gerçekleştirildi.
Merkez Bankası, bu artışı, yaz ortasından itibaren bankaların dolandırıcılık işlemlerini yeni bir formata göre raporlamaya başlamasıyla açıklıyor. 25 Temmuz’da yürürlüğe giren dolandırıcılık işlemleriyle mücadele yasası, müşterinin gönüllü onayı olmadan yapılan işlemin tanımını değiştirdi. Yeni tanıma göre, müşterinin aldatılması veya güveninin kötüye kullanılması yoluyla yapılan para transferleri de bu kapsama alındı. Önceden dolandırıcılık işlemleri üç kritere göre sınıflandırılırken, artık bu sayı altıya çıkarıldı.
Karşılaştırma yapmak gerekirse, 2023 yılı boyunca vatandaşların onayı olmadan yapılan işlemlerin toplam hacmi 15,3 milyar ruble olarak kaydedilmişti. Ancak bu yılın ilk dokuz ayında aynı gösterge şimdiden 17,8 milyar rubleye ulaştı.
Yeni kriterlere dayanan istatistikler neler gösterdi?
RBC’nın haberine göre, 2024 yılının üçüncü çeyreğinde, dolandırıcılık vakalarının %54,4’ü vatandaşların banka kartları üzerinden gerçekleşti. Toplam 189,3 bin vaka ile 2,2 milyar rublelik bir zarara yol açtı. Bu tür işlemlerin hacmi, ikinci çeyrekle kıyaslandığında hemen hemen aynı kaldı.
Buna karşılık, bireylerin hesaplarından (uzaktan bankacılık hizmetleri veya transferler aracılığıyla) yapılan hırsızlık vakaları, adet bazında %85,6, maddi zarar açısından ise neredeyse dört kat arttı.
Hızlı Ödeme Sistemi kullanılarak telefon numarası üzerinden yapılan dolandırıcılık işlemlerinde de önemli bir artış görüldü. İkinci çeyrekte 44,7 bin olan vaka sayısı üçüncü çeyrekte %36,9 artışla 61,1 bine ulaştı. Bu tür şüpheli işlemlerin toplam hacmi neredeyse iki katına çıkarak 2,8 milyar rubleye yükseldi.
Bankalar, bireylerin hesap açmadan dahil olduğu dolandırıcılık işlemlerinde de ciddi bir artış tespit etti. İkinci çeyrekte 100 olan bu tür işlem sayısı, üçüncü çeyrekte 65,1 bine çıktı. Bu kanaldan yapılan işlemlerin toplam zararı 336,3 milyon ruble olarak kaydedildi. Ancak bu rakam, ikinci çeyreğe kıyasla 12,5 kat artış anlamına geliyor.
Dolandırıcılıkla mücadelede yeni kurallar
25 Temmuz 2024’ten itibaren Rusya’da bankalar, dolandırıcılık şüphesi durumunda transferleri kontrol etmek için yeni kurallara tabi oldu. Merkez Bankası, bu mekanizmanın özellikle sosyal mühendislik yöntemleriyle yapılan hırsızlıkları engellemeyi hedeflediğini açıkladı.
Yasaya göre, eğer transferin alıcısına ait bilgiler Merkez Bankası’nın dolandırıcılık vakalarını içeren kara listesinde bulunuyorsa, banka transferi iki gün süreyle askıya almak zorunda. Bu süre sonunda, işlem durdurulmazsa ve dolandırıcılık tespit edilirse banka müşterinin parasını 30 gün içinde iade etmekle yükümlü.
Önlenen zarar ve geri ödemeler arttı
Temmuz-Eylül 2024 döneminde bankalar, dolandırıcılıktan etkilenen müşterilere toplam kayıpların %11,9’unu iade etti. Bu oran, ikinci çeyrekte %6,1, geçen yılın ortalamasında ise %9,7 idi. Ayrıca, dolandırıcılık nedeniyle önlenen potansiyel zararlar iki katından fazla artarak 4,9 trilyon rubleye ulaştı.
Merkez Bankası, üçüncü çeyrekte kaydedilen zararların, önceki dört çeyreğin ortalama seviyesini önemli ölçüde aştığını belirtti.
